Στη δημοσιότητα δόθηκε τη Δευτέρα 24 Οκτωβρίου η έκθεση της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης Human Rights Watch, αναφορικά με τις εθνικές πολιτικές έναντι των προσφύγων. Ειδικά για την Τουρκία, η έρευνα διαπίστωσε χρήση βίας κατά προσφύγων υπό την απειλή όπλων και μαζικές απελάσεις. Πιο συγκεκριμένα, στην έκθεση αναφέρονται αυθαίρετες συλλήψεις και απελάσεις εκατοντάδων Σύριων προσφύγων μεταξύ Φεβρουαρίου και Ιουλίου 2022, με τη χρήση βίας και υπό την απειλή όπλων. Συμπερασματικά, η έκθεση καταλήγει πως η Τουρκία δεν αποτελεί ασφαλή τρίτη χώρα για τους πρόσφυγες. Εμβαθύνοντας στο θέμα, η ΜΚΟ ζητά να ακυρωθεί η Κοινή Υπουργική Απόφαση που εκδόθηκε από την ελληνική κυβέρνηση τον Ιούνιο του 2021, με την οποία καθορίζεται ότι η Τουρκία είναι ασφαλής τρίτη χώρα για αιτούντες άσυλο.
Οι μαρτυρίες των προσφύγων
Μιλώντας στο Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, οι απελαθέντες Σύροι είπαν ότι Τούρκοι αξιωματούχοι τους συνέλαβαν στα σπίτια, τους χώρους εργασίας και τον δρόμο. Τους κρατούσαν υπό κακές συνθήκες, άσκησαν πάνω τους βία και τους ανάγκασαν να υπογράψουν έντυπα οικειοθελούς επιστροφής. Ακόμη, κατέθεσαν πως τους οδήγησαν σε συνοριακά σημεία διέλευσης με τη βόρεια Συρία και, υπό απειλή όπλου, τους ανάγκασαν να τα περάσουν.
Η Νάντια Χάρντμαν, ερευνήτρια για τα δικαιώματα των προσφύγων και μεταναστών στο Human Rights Watch, δήλωσε: «Κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, οι τουρκικές αρχές έχουν συγκεντρώσει εκατοντάδες Σύρους πρόσφυγες, ακόμη και ασυνόδευτα παιδιά, και τους ανάγκασαν να επιστρέψουν στη βόρεια Συρία. Παρόλο που η Τουρκία παρείχε προσωρινή προστασία σε 3,6 εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες, φαίνεται τώρα ότι η Τουρκία προσπαθεί να μετατρέψει τη βόρεια Συρία σε χωματερή προσφύγων».
Αξίζει να αναφερθεί ότι η Τουρκία δεσμεύεται από τη συνθήκη και το εθιμικό διεθνές δίκαιο να σέβεται την αρχή της μη επαναπροώθησης, κατά την οποία απαγορεύεται η επιστροφή οποιουδήποτε σε μέρος όπου θα αντιμετώπιζε πραγματικό κίνδυνο δίωξης, βασανιστηρίων ή άλλης κακομεταχείρισης ή απειλής για τη ζωή.
Στις συστάσεις της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναφέρεται ότι η Τουρκία δεν είναι ασφαλής τρίτη χώρα σύμφωνα με τα κριτήρια που ορίζονται στο άρθρο 38 της Οδηγίας της ΕΕ για τις Διαδικασίες Ασύλου. Επιπλέον, ότι η Ελλάδα πρέπει να ακυρώσει την Κοινή Υπουργική Απόφαση που θεωρεί την Τουρκία ασφαλή τρίτη χώρα, αλλά και να επανεξετάσει όλες τις απαράδεκτες αποφάσεις που βασίζονται στην έννοια της ασφαλούς τρίτης χώρας σε σχέση με όλους τους Σύρους αιτούντες άσυλο.