Σε μια εποχή όπου η τεχνολογία τρέχει πιο γρήγορα από τον χρόνο, υπάρχουν άνθρωποι που κατορθώνουν να της δώσουν ψυχή. Ανάμεσά τους, ο Καθηγητής Πέτρος Ζαμπάκης, Ακτινολόγος – Επεμβατικός Νευροακτινολόγος του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Πατρών, ένας επιστήμονας που υπηρετεί με πάθος το λεπτό σταυροδρόμι ανάμεσα στη ζωή και τον κίνδυνο.
Με σπάνια συνέπεια και βαθιά πίστη στον άνθρωπο, ο Πέτρος Ζαμπάκης έχει μετατρέψει το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Πατρών σε φάρο ελπίδας για ολόκληρη τη Δυτική Ελλάδα. Εκεί όπου η ιατρική δεν είναι απλώς τεχνική, αλλά πράξη ανθρωπιάς· εκεί όπου κάθε επεμβατικό εργαλείο κρατά μέσα του μια υπόσχεση: τη νίκη απέναντι στον χρόνο, τη φθορά και το απρόβλεπτο.
Με διαδρομή που ξεκινά από τα κορυφαία ιατρικά κέντρα της Γλασκόβης και κορυφώνεται στην Ελλάδα, ο Καθηγητής Ζαμπάκης μιλά για τις ραγδαίες εξελίξεις της Επεμβατικής Νευροακτινολογίας, τη δύναμη της διεπιστημονικής συνεργασίας, τη σχέση επιστήμης και τεχνητής νοημοσύνης, αλλά και για τον ανθρωπισμό που παραμένει ο πυρήνας κάθε ιατρικής πράξης.
Μια συνέντευξη στο περιοδικό “Patrinorama Hellenic” και στην δημοσιογράφο Ευτυχία Λαμπροπούλου που φωτίζει όχι μόνο την πρόοδο της ιατρικής, αλλά και τη βαθύτερη αποστολή της: να υπηρετεί τον άνθρωπο, με γνώση, καρδιά και αφοσίωση.
Κύριε Ζαμπάκη, η Επεμβατική Νευροακτινολογία έχει εξελιχθεί ραγδαία τα τελευταία χρόνια. Ποια θεωρείτε τα σημαντικότερα επιτεύγματα που έχουν αλλάξει την αντιμετώπιση των παθήσεων του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού;
Πράγματι η επεμβατική νευροακτινολογία είναι από από τις πλέον ταχέως εξελισσόμενες εξειδικεύσεις στην Ιατρική. Ο λόγος είναι ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια πάρα πολύ σημαντική βελτίωση τόσο των υλικών τα οποία χρησιμοποιούνται για την θεραπεία των νευροαγγειακών παθήσεων του κεντρικού νευρικού συστήματος όσο και των λογισμικών τα οποία βοηθούν επίσης στην σωστή και έγκαιρη διάγνωση των εν λόγω παθήσεων. Με την πληθώρα των νέων υλικών, μας δίνεται η δυνατότητα να αντιμετωπίσουμε περιστατικά τα οποία τα παλαιότερα χρόνια ήταν αδύνατον να αντιμετωπιστούν με ενδαγγειακές μεθόδους.
Το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Πατρών διαθέτει το μοναδικό ενεργό τμήμα Επεμβατικής Νευροακτινολογίας στη Δυτική Ελλάδα. Πόσο δύσκολο ήταν να στηθεί και να διατηρηθεί ένα τόσο εξειδικευμένο κέντρο στην περιφέρεια;
Είναι γεγονός ότι το πανεπιστημιακό νοσοκομείο πατρών διαθέτει από το 2008 το μοναδικό ενεργό τμήμα επεμβατικής νευροακτινολογίας σε ολόκληρη την 6η ΥΠΕ Καλύπτει έναν πληθυσμό 1,3 εκατομμυρίων κατοίκων και μια γεωγραφική κατανομή που εκτείνεται απο την περιφέρεια των Ιωαννίνων και τα τα Ιόνια νησιά, την Αιτωλοακαρνανία, την Αχαϊα, την Ηλεία και εν γένει ολόκληρη την Πελοπόννησο.
Είναι προφανές ότι το να ξεκινήσεις ένα τμήμα από το μηδέν και να εκπαιδεύσεις τεχνολογικό, νοσηλευτικό, ιατρικό και λοιπό προσωπικό με ταυτόχρονη γραφειοκρατική διεκπεραίωση και συνεχή προμήθεια όλων των απαραίτητων υλικών για την λειτουργία του τμήματος, είναι ένα μεγάλο στοίχημα και ήταν αυτό που ουσιαστικά με έκανε να γυρίσω πίσω στην Ελλάδα από το Ηνωμένο Βασίλειο όπου και εξειδικεύθηκα, πριν από 20 ολόκληρα χρόνια.
Όμως όπως πολύ καλά γνωρίζουμε εκτός από το να φθάσεις στον στόχο θα πρέπει να διατηρηθείς και ψηλά και αυτό το κομμάτι ήταν επίσης μια πρόκληση αφού έπρεπε μέσα από τα αποτελέσματά μας, από την αγάπη για τον συνάνθρωπο, σε συνδυασμό με την εξειδικευμένη επιστημονική γνώση, να έχουμε και τα ανάλογα αποτελέσματα για να μπορέσουμε να διατηρηθούμε στην κορυφή. Και δόξα τω θεώ τα καταφέραμε, αφού πλέον το τμήμα μας με αποτελέσματα ανάλογα με αυτά μεγάλων κέντρων του εξωτερικού, συγκαταλέγεται σε ένα από τα πλέον αξιόπιστα όχι μόνο της ελλάδος αλλά και του Ευρωπαϊκού χώρου. Ταυτόχρονα, έπρεπε να δείξουμε και άμεση προσαρμοστικότητα σε νέες τεχνικές, νέες ενδείξεις και προκλήσεις των καιρών όπως συνέβη με την αντιμετώπιση του ισχαιμικού εγκεφαλικού επεισοδίου, η οποία ουσιαστικά ξεκίνησε στην Ελλάδα το 2015.
Στην καθημερινή σας πράξη, χειρίζεστε περιστατικά που απαιτούν απόλυτη ακρίβεια και ψυχραιμία. Τι είναι εκείνο που σας δίνει δύναμη και αντοχή μέσα σε τόσο απαιτητικές συνθήκες;
Αυτό που πραγματικά σου δίνει δύναμη και θέλεις να συνεχίσεις τον αγώνα να προσφέρεις το καλύτερο και μάλιστα σε αντίξοες συνθήκες, είναι το χαμόγελο και ο καλός λόγος των ανθρώπων που έχεις βοηθήσει. Κάθε περιστατικό είναι ξεχωριστό και κάθε επιτυχία σου δινει δυναμη να πας στα επόμενα. Δυστυχώς κάποιες φορές τα πράγματα δεν εξελίσσονται όπως θα ήθελες ή είχες φανταστεί, αλλά ακόμα και τότε πρέπει εσύ να βρεις τη δύναμη να συνεχίσεις, ξέροντας ότι περιμένουν και άλλοι να ωφεληθούν.
Η συνεργασία μεταξύ ειδικοτήτων φαίνεται καθοριστική στη Νευροακτινολογία. Πώς χτίζεται αυτή η διεπιστημονική εμπιστοσύνη μέσα στο νοσοκομείο;
Χωρίς συνεργατικό πνεύμα, χωρίς αλληλοβοήθεια μεταξύ των ειδικοτήτων δεν μπορεί να επιτευχθεί απολύτως τίποτα στην ιατρική όσο καλή και αν είναι η οποιαδήποτε «μονάδα». Θα έλεγα λοιπόν ότι το παράδειγμα του δικού μας τμήματος με την αγαστή συνεργασία ενός Επεμβατικού νευροακτινολόγου και ενός Νευροχειρουργού, είναι η απόλυτη επιβεβαίωση ότι μόνο με αυτό τον τρόπο μπορεί να επιτευχθούν οι στόχοι και τα καλύτερα αποτελέσματα για τους ασθενείς. Βεβαίως, η οποιαδήποτε διεπιστημονική εμπιστοσύνη χτίζεται με βάση τις ειλικρινείς ανθρώπινες σχέσεις, την αμοιβαία κατανόηση και εκτίμηση αλλά κυρίως τον σεβασμό.
Έχετε εκπαιδευτεί στη Γλασκόβη, ένα από τα κορυφαία κέντρα διεθνώς. Τι σας δίδαξε εκείνη η εμπειρία που θεωρείτε ότι σας συνοδεύει μέχρι σήμερα στην επιστημονική σας πορεία;
Είχα την τύχη να εκπαιδευτώ σε ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα αντιμετώπισης αγγειακών παθήσεων του κεντρικού νευρικού συστήματος στο Ηνωμένο Βασίλειο το οποίο ήταν κέντρο αναφοράς σε ολόκληρη την Δυτική Σκωτία. Λόγω λοιπόν της φύσης του κέντρου υπήρχε μια συμπυκνωμένη εμπειρία με τη βοήθεια πραγματικών δασκάλων και όχι μόνο εκπαιδευτών, οι οποίοι μπόρεσαν να με διδάξουν όχι μόνο τεχνικές λεπτομέρειες πάνω στις συγκεκριμένες επεμβάσεις αλλά κυρίως έναν τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να σκέφτομαι, αλλα και μια συστηματική προσέγγιση των περιστατικών, κάτι το οποίο ακολουθώ και μέχρι σήμερα.
Η τεχνολογία εξελίσσεται ταχύτατα. Πόσο έχει αλλάξει η ακτινολογία με την είσοδο της τεχνητής νοημοσύνης και ποιες προκλήσεις δημιουργεί για τους γιατρούς;
Η είσοδος της τεχνητής νοημοσύνης αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις στην ιατρική αλλά κυριότερα στην ακτινολογία αφού πολλοί έχουν πει ότι είναι μια ειδικότητα η οποία τα επόμενα χρόνια θα εκλείψει λόγω της παρουσίας της τεχνητής νοημοσύνης.
Ειναι προφανές ότι η παρουσία της ΑΙ έχει βοηθήσει πάρα πολύ στην επεξεργασία και την ανάλυση εικόνας, ενώ εφαρμογές οι οποίες βρίσκονται στην καθ ημέρα κλινική πράξη βοηθούν τους ακτινολόγους για μια πιο αποτελεσματική προσέγγιση των περιστατικών. Όμως ως πανεπιστημιακός δάσκαλος επιτρέψτε μου να σχολιάσω ιδίως για τους νέους επιστήμονες, ότι αυτό μπορεί να είναι μια πραγματική παγίδα και αν δεν μπει ο ανθρώπινος παράγοντας και η εμπειρία, τοτε οι εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης μπορούν πραγματικά να οδηγήσουν σε τελείως λάθος αποφάσεις Και αυτό από μόνο του αποτελεί μια πρόκληση αφού θα πρέπει κανείς να «εκμεταλλευθεί» ουσιαστικά την τεχνητή νοημοσύνη και όχι να στηρίζεται μόνο σε αυτή.
Μιλήστε μας για την ενδαγγειακή αντιμετώπιση του ισχαιμικού εγκεφαλικού επεισοδίου, η οποία τα τελευταία χρόνια ολοένα κερδίζει έδαφος και είναι πολύ σημαντική γιατί το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο αφορά σε ένα πολύ μεγάλο μέρος του πληθυσμού.
Τα τελευταία 10 χρόνια έχουν γίνει σημαντικές πρόοδοι στην ενδαγγειακή αντιμετώπιση του ισχαιμικού αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου. Σε αυτό έχουν βοηθήσει οι σημαντικές εξελίξεις στην βελτίωση των υλικών με τα οποία μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τους ασθενείς αυτούς και με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα να αφαιρέσουμε τον θρόμβο μέσα από το εγκεφαλικό αγγείο. Κατ αυτό τον τρόπο ο ασθενής μπορεί να δει μια άμεση κλινική βελτίωση, με ελάχιστες ή και καθόλου περαιτέρω νευρολογικές συνέπειες Η εν λόγω θεραπεία είναι πλέον θεραπεία εκλογής σε όλο τον κόσμο για όλους τους ασθενείς οι οποίοι έρχονται με συμπτώματα εντός των πρώτων 6 ωρών και έχουν μια σχετικά βαριά κλινική εικόνα..
Η ενδαγγειακή αντιμετώπιση προϋποθέτει την παρουσία εξειδικευμένου τμήματος με τεχνολογικό, νοσηλευτικό και ιατρικό προσωπικό, αλλά και πολύ καλή οργάνωση τόσο στην μεταφορά όσο και στην διαδικασία της αντιμετώπισης στο νευροεπεμβατικό τμήμα.
Θα ήθελα να τονίσω ότι από πέρσι το τμήμα μας διαθέτει έναν από τους καλύτερους ψηφιακούς αγγειογράφους τελευταίας γενιάς πανευρωπαϊκά, δωρεά του Ιδρύματος Λαιμού. Mε τη βοήθεια του νέου μηχανήματος αυξάνονται και οι θεραπευτικές μας δυνατότητες σε πολύ μεγάλο βαθμό.
Το σημαντικότερο όμως που πρέπει να τονίσουμε για τον κόσμο που μας ακούει, είναι ότι θα πρέπει να υπάρχει μια αυξημένη ευαισθητοποίηση σε σχέση με τα συμπτώματά του ισχαιμικού εγκεφαλικού επεισοδίου, ούτως ώστε ο ασθενής μέσα από τις κατάλληλες διαδικασίες να φθάσει έγκαιρα στον τόπο που μπορούν να προσφερθούν αυτές οι υπηρεσίες.
Για ολόκληρη τη νοτιοδυτική Ελλάδα το μοναδικό τμήμα το οποίο προσφέρει αυτές τις εξειδικευμένες υπηρεσίες είναι το πανεπιστημιακό νοσοκομείο της πάτρας
Ποιο είναι το περιστατικό ή η στιγμή στην καριέρα σας που σας σημάδεψε περισσότερο, επαγγελματικά ή ανθρώπινα;
Υπάρχουν σίγουρα πολλές στιγμές οι οποίες μας ακολουθούν και μας σημαδεύουν κατά τη διάρκεια αυτής της μακρόχρονης πορείας.
Χαρακτηριστικά θα ήθελα να αναφέρω την περίπτωση ενός δεκαεπτάχρονου αγοριού, ο οποίος στη Β λυκείου εμφάνισε μια ενδοεγκεφαλική αιμορραγία λόγω ρήξης μιας αρτηριοφλεβώδους δυσπλασίας στα εγκεφαλικά αγγεία. Έγινε αντιμετώπιση στο τμήμα μας και μετά την οριστική θεραπεία υπήρξε πλήρης ίαση. Ο συγκεκριμένος νεαρός λόγω του ότι θεώρησε ότι σώθηκε από τους γιατρούς, έδωσε εξετάσεις και ακολούθησε τη δική του πορεία στην Ιατρική Σχολή, και τώρα πλέον όντας καλά, προσφέρει τις ίδιες υπηρεσίες σε άλλους συνανθρώπους του.
Στον χώρο της ιατρικής συχνά μιλάμε για την τεχνολογία, αλλά λιγότερο για τον άνθρωπο πίσω από αυτή. Πόσο σημαντικός είναι ο ανθρωπισμός στην πράξη σας ως γιατρού;
Αν δεν υπάρχει η αγάπη για την επιστήμη, η αγάπη για την προσφορά και η αγάπη για τον άνθρωπο, νομίζω ότι δεν μπορεί κανείς να έχει μια επιτυχημένη καριέρα και πορεία σε αυτό τον δύσκολο δρόμο. Γιατί η Ιατρική είναι ένας όντως δύσκολος δρόμος.
Καμία τεχνολογική εξέλιξη, καμία τεχνολογική βοήθεια δεν μπορεί να υποκαταστήσει το ανθρώπινο χαμόγελο ή τα λόγια συμπόνιας από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Αν μπορούσατε να απευθύνετε ένα μήνυμα στους νέους γιατρούς που ονειρεύονται να ακολουθήσουν τον δρόμο σας, ποιο θα ήταν;
Το μήνυμα που προσπαθώ να περάσω κάθε μέρα στους νέους συναδέλφους αλλά και στους φοιτητές τους οποίους ως πανεπιστημιακός δάσκαλος αισθάνομαι σαν παιδιά μου, είναι ότι θα πρέπει οπωσδήποτε να αγαπάνε αυτό που κάνουν (αφου δεν είναι πάντα βέβαιο ότι θα κάνουν αυτό που αγαπούν), θα πρέπει να έχουνε πίστη στις δυνάμεις τους και στις δυνατότητές τους, ενώ δεν θα πρέπει να ξεχνάνε ότι χρειάζεται σκληρή δουλειά, επιμονή και υπομονή για να καταφέρουν τους στόχους τους, πάντα με σεβασμό στην αξιοπρέπεια του συνανθρώπου.
Εξάλλου, όπως έλεγε και ο Αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος Δημόκριτος
«Τους πόνους διώκειν, αφ’ ών τα μεγάλα και λαμπρά γίγνονται τοις ανθρώποις – Να επιδιώκεις τις κοπιώδεις προσπάθειες που φέρνουν τα μεγάλα και λαμπρά επιτεύγματα στους ανθρώπους».