Το έγραψα το 1999.. Και το ξαναδημοσιεύω σήμερα..2025..Χωρίς να αλλάξω ούτε μια λέξη.. Και η ιστορία επαναλαμβάνεται.. Χειρότερα..Πολύ χειρότερα.. Δυστυχώς..
“” Τώρα, μάλιστα, που ξαναζωντάνεψε η Ελληνοτουρκική φιλία, άραγε, χρειαζόντουσαν δυό τρομακτικοί σεισμοί, για να σμίξουμε, οι δυό λαοί, βάζοντας στην άκρη τους υψηλούς “προστάτες” μας; Η μήπως, μετά τους σεισμούς, τους ξαναβάλουμε στη μέση και ξαναχωρίσουμε. Δηλαδή μας ..ξαναχωρίσουν..
Αυτές τις τελευταίες μέρες που οι Ελληνοτουρκικές σχέσεις, μοιάζουν σαν σχέσεις. . “ερωτευμένων παιδιών”, χωρίς να το θέλουμε, η μνήμη μας τρέχει στον αξέχαστο φίλο μας, το μεγάλο Τούρκο προοδευτικό συγγραφέα και σπάνιο φίλο της πατρίδας μας. Στον Αζίζ Νεσίν, που είχαμε την μεγάλη τύχη να χαρούμε, με την πολύ κοντινή γνωριμία μας και να κλάψουμε πικρά για τον οικτρό θάνατο του.
Αν ζούσε τώρα, θα ήταν από τους πρώτους που θα ξανασήκωνε τη σημαία της ουσιαστικής προσέγγισης των δυό λαών, όπως και τότε. Το 1987 . Που ιδρύσαμε την Επιτροπή Ελληνοτουρκικής φιλίας. Ολοι οι Ελληνες με πρώτο το Μίκη Θεοδωράκη και όλοι οι Τούρκοι, με μπροστάρηδες τον Αζίζ Νεσίν, τον Κούρδο μεγάλο συγγραφέα και βασανισμένο αγωνιστή Γιασάρ Κεμάλ και τον κοσμοαγάπητο συνθέτη και τραγουδιστή Ζιλφί Λιβανελί, . Για να ξανανιώσουμε, όλοι μαζί, τις ίδιες συγκινήσεις, όταν σμίγαμε στις Ελληνικές και τις Τούρκικες γειτονιές και να γευτούμε τις ίδιες πίκρες όταν μας. . χώριζαν στα γραφεία τους, οι υψηλοί “προστάτες” μας.
“. . . τα αίτια της εχθρότητας ανάμεσα στους Ελληνες και τους Τούρκους, δεν προήλθαν από μας, από τους λαούς μας. Οδηγηθήκαμε σ’αυτούς τους πολέμους, κάτω από την πίεση των ξένων κι έξω από τα συμφέροντα των δύο λαών… ”
Αυτά έλεγε, μια ζωή ολόκληρη, μέσα στην πατρίδα του και τράβηξε όσα τράβηξε, ανάμεσα σε δικαστήρια, διώξεις και προπηλακισμούς. Μέχρι που τον κάψανε, σχεδόν ζωντανό, τον Ιούλιο του 1993.
Τον θυμάμαι, όταν είχε έλθει στην Ελλάδα, τό 1986. Τον κεράσαμε ούζο με μεζέ, στα μπαλκόνια της Καστέλλας.
= Δε μου λέτε σας παρακαλώ, ” λέει ξαφνικά, “Αυτοί οι γλάροι, που πετάνε πάνω μας, ποιάς εθνικότητας είναι; Όλων των ανθρώπων, δεν είναι; ”
Κι ύστερα γελούσε με την καρδιά του, μουρμουρίζοντας:
” Γέρασες και μυαλό δεν έβαλες Αζίζ. . . !!!”
Κι εμείς γεράσαμε και μυαλό δεν βάλαμε, φίλε μας Αζίζ. .
Αυτές τις μέρες μάλιστα. . . ξεμωραθήκαμε τελείως. Οι σεισμοί μας έφεραν, Ελληνες και Τούρκους, τόσο κοντά που μοιάζει σαν. . αστείο. Ξαφνικά είναι τόση η . . “ευφορία” μας που νομίζεις ότι όλα τα προβλήματά μας, λύθηκαν. Τώρα μάλιστα που θάρθει κι ο κ. Κλίντον, έχουμε την εντύπωση ότι, Ελληνες και Τούρκοι αγκαλιά, . . . τα Χριστούγεννα θα τα γιορτάσουμε. . . στην Πόλη και την Αγια-Σοφιά..
Ευτυχώς, βέβαια, δεν. . .ξεμωραθήκαμε τελείως. Ξέρουμε πια πολύ καλά, ότι μόλις τελειώσουν οι μετασεισμικές δονήσεις τα πράγματα θα ξαναμπούν. . . στο γνωστό λούκι. . Δηλαδή θα τα ξαναβάλουν οι αιώνιοι “προστάτες” μας, στο, από αιώνων, γνωστό λούκι. .
Τώρα μας αφήνουν να χαρούμε τις συγκινητικές οικονομικές, αθλητικές και καλλιτεχνικές αλληλοβοήθειες, χωρίς να συνειδητοποιούμε, ότι αυτοί κάνουν πολύ καλά τη δουλειά τους. Εκμεταλλεύονται όλη τη δική μας, συγκυριακή, συναισθηματική φόρτιση. . Κι αυτοί, πάνω στα ερείπειά μας, χτίζουν τις δικές τους “λύσεις”. . Ισως γιατί γνωρίζουν πολύ καλά ότι, όποτε θέλουν μπορούν, πλέον, να μας συγκινούν ή να μας εκνευρίζουν, να μας ενώνουν ή να μας χωρίζουν και τελικά να μας κατευθύνουν εκεί που αυτοί αποφασίζουν .
Δεν γνωρίζουν όμως, ευτυχώς, κάτι που δεν γνώριζαν, όλες οι, κατά καιρούς, παντοδύναμες αυτοκρατορίες. Δεν γνωρίζουν ή, μέσα στην αλαζονεία τους, ξεχνούν ότι τα μηνύματα των μεγάλων λογοτεχνικών έργων και οι προσωπικές, μαρτυρικές, θυσίες των μεγάλων, μαχόμενων, διανοητών, όλων των εποχών, βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα, πιάνουν, πάντα, πολύ τόπο. . !!
Σ’αυτούς τους μαχόμενους διανοούμενους, όλου του κόσμου, όπως κι ο Αζίζ Νεσίν, αφιερώνουμε κάθε μέρα την παράσταση του έργου μας “Οι έμποροι της δόξας”, που από χθες παρουσιάζουμε στο Θέατρο ΑΛΦΑ. Με αυτά τα λιγοστά λόγια του φίλου μας του Ζουλφί Λιβανελί, που διαβάσαμε προχθές, στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας:
” Δεν πιστεύουμε ότι με τα έργα μας και τα τραγούδια μας, θα λυθούν όλα τα προβλήματα του κόσμου και θα δικαιωθούν οι θυσίες των χαμένων συμμαχητών μας . Πιστεύουμε όμως ακράδαντα ότι μαζί με μας και οι ίδιοι οι λαοί, με τη στενή φιλία τους, την πλατειά συνεργασία τους και τη σωστή ενημέρωσή τους, θα ξεπεράσουμε, όλοι μαζί, όλα αυτά τα καλοστημένα εμπόδια.. Και θα ξυπνήσουμε τις συνειδήσεις κάποιων πολιτικών που διαθέτουν λίγη ηθική και λίγη λογική. . ”
Και προσθέτουμε εμείς: Αν υπάρχουν ακόμη τέτοιοι πολιτικοί. Και αν τους αφήσουν. .
Οκτώβρης 1999 .