Ο Σύνδεσμος Εμπορικών Αντιπροσώπων και Διανομέων Δυτ. Ελλάδας, Πελοποννήσου, Ηπείρου και Νήσων Ιονίου – ΣΕΑΔΕ πραγματοποίησε Ημερίδα με θέμα: «Το Χθες, το Σήμερα και το Αύριο του Εμπορίου» την Κυριακή 10 Νοεμβρίου 2024 στον Εμπορικό & Εισαγωγικό Σύλλογο Πατρών. Ταυτόχρονα, έγινε Φυσική έκθεση Χαρτονομισμάτων και Νομισμάτων από το 1822 μέχρι σήμερα από τη συλλογή του Βασίλη Γιαννακόπουλου, ο οποίος είναι και ο Ταμίας του ΣΕΑΔΕ.
Ο δάσκαλος-θεολόγος-Ιστορικός Ερευνητής Νίκος Μεταξάς, μίλησε για την οικονομική πολιτική της Ελλάδος από την εποχή του Καποδίστρια μέχρι τις ημέρες μας, μέσα από τα νομίσματα, χαρτονομίσματα και ιστορικά συμβάντα. Αναφέρθηκε στην ιστορία του πρώτου νομίσματος που ήταν οι Φοίνικες, την ιστορία και τις περιπέτειες της δραχμής, τις περιόδους πτωχεύσεων, το περίφημο κατοχικό δάνειο, την αξία της δραχμής σε σχέση με το συνάλλαγμα, τις υποτιμήσεις, την είσοδο τελικά στο ευρώ και το σημερινό χρέος μας σε ευρώ. Είπε χαρακτηριστικά:
Λίγο πρίν την άλωση της Κωνσταντινούπολης στις 29 Μάη του 1453, τα μεγάλα έξοδα της Αυτοκρατορίας, η σκληρή φορολόγηση των πολιτών της, και οι συνεχείς υποτιμήσεις της αξίας των νομισμάτων της, είχαν προαναγγείλει ήδη την καταστροφή της. Ο απλός λαός υπέφερε από τις συνεχείς επιδρομές, την πείνα και την έλλειψη κάθε ασφαλιστικού ιστού και η όλη αυτή κατάσταση οδηγούσε αναπόδραστα στην τελική πτώση.
Μια τελευταία προσπάθεια του τελευταίου της Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου του 11ου Δραγάση-Παλαιολόγου να ζητήσει βοήθεια από το Παπικό Κράτος της Ρώμης τον Δεκέμβριο του 1452 (Χριστούγεννα του 1452 ανήμερα έγινε Ενωτική Θεία Λειτουργία), δεν πέτυχε τίποτα άλλο από τα να εξαγριώσει το λαό χειρότερα που προτίμησε τον αγώνα μέχρι της πτώσης με τους Τούρκους παρά την υποταγή στη Ρώμη: <<Κάλλιο έστιν ειδέναι εν μέση τη Πόλει φακιόλιον βασιλεύον Τούρκων ή καλύπτραν λατινικήν>>.
Μετά την άλωση της Πόλης, θα συνεχιστεί και η κατάκτηση και άλλων ελληνικών χωρών. Το 1456 καταλήθηκε το δουκάτο των Αθηνών, το 1460 το Δεσποτάτο του Μυστρά και το 1461 η ένδοξη Αυτοκρατορία στον Ελληνικό Πόντο της Τραπεζούντας.
Σε νομισματικό επίπεδο τώρα, ο κατακτητής βρήκε μία κατάσταση πανσπερμίας δυτικών νομισμάτων. Σιγά σιγά όμως, άρχισαν να αντικαθίστανται σταδιακά από τα Τουρκικά νομίσματα τα οποία ήταν ανεικονικά επειδή το Κοράνιον απαγορεύει ρητά την απεικόνιση ανθρώπων , ζώων και παραστάσεων που παραπέμπουν στον Θεό. Επιτρέπονταν πάνω σε αυτά τα νομίσματα μόνο ρητά καθώς και το όνομα του Σουλτάνου και η χρονολογία κοπής του νομίσματος. Για την ιστορία του θέματος να πούμε ότι στην Τουρκοκρατούμενη Ελλάδα τα τουρκικά νομίσματα ήταν ή χρυσά ή αργυρά. Τα πιο διάσημα και μάλιστα ως <<ελληνοποιημένες λέξεις>>, έχουν φτάσει ακόμη και σήμερα μέσα από τα δημοτικά τραγούδια κυρίως και τη λαϊκή παράδοση των παραμυθιών είναι το φλουρί, τα άσπρα, το γρόσι και ο παράς.
Η πρώτη προσπάθεια για τη διαμόρφωση νομισματικής και οικονομικής πολιτικής ξεκινά το 1822, όπου η Ελληνική Επαναστατική Κυβέρνηση, το περίφημο <<Εκτελεστικό Σώμα>> που δημιουργείται από την Πρώτη Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου, εκδίδει ομόλογα που αν και ήταν το πρώτο εθνικό χαρτί, δεν έτυχε της εμπιστοσύνης των Ελλήνων. Όσο για τα δάνεια της ανεξαρτησίας που είναι το προπατορικό αμάρτημα του ελλαδικού χρέους, αυτά βέβαια δεν ήταν σε ελληνικό νόμισμα, αφορούσαν γαλλικά φράγκα, ελβετικά φλορίνια και χρυσές λίρες Αγγλίας. Τα δάνεια αυτά τα οποία κατασπαταλήθηκαν , ένα ελάχιστο μέρος έφτασε από αυτά στην Πατρίδα έτσι κι αλλιώς, υποθήκευσαν την ανεξαρτησία της Χώρας μας καθόλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα, και έως το 1893 που δηλώθηκε πτώχευση και το κοντέρ άρχισε να μετράει αρνητικά πάλι από την αρχή.
Στις 14 Απριλίου του 1827 και ενώ ο Αγώνας βρισκόταν σε απελπιστική κατάσταση, η Αθήνα και ο Πειραιάς βρίσκονταν ξανά στα χέρια των Τούρκων, όπως και η Πάτρα και το ένδοξο Μεσολόγγι έπειτα από την πολιορκία και ηρωϊκή έξοδο, η Εθνοσυνέλευση την Τροιζήνα, εξέλεξε τον Ιωάννη Καποδίστρια Κυβερνήτη της Ελλάδος για 7 ολόκληρα έτη. Έως δηλαδή το 1834, άσχετα εάν ο Άγιος αυτός της πολιτικής έπεσε άνανδρα δολοφονημένος ήδη από το 1831. Μα αυτοί που το έπραξαν, δεν δολοφόνησαν το Καποδίστρια—έτσι κι αλλιώς η προσωπική του ζωή είχε τελειώσει από τα εικοσιένα του χρόνια μόλις γύρισε γιατρός από την Ιταλία, αφού αμέσως άρχισε ο δρόμος της προσφοράς στο Έθνος– δολοφόνησαν την ίδια την Ελλάδα.
Όταν ήλθε ο Κόμης Ιωάννης Καποδίστριας, ιατρός , διπλωμάτης καριέρας και τέως υπουργός Εξωτερικών της Τσαρικής Ρωσίας, η Ελλάδα ήταν βεβαρημένη με το υπέρογκο χρέος των 2.800.000 λιρών στερλινών λόγω των εξωτερικών χρεών των ετών 1824 και 1825 (είναι αυτό που η γιαγιά μου που πέθανε το 2000 σε ηλικία 104 ετών αποκαλούσε <<τα δάνεια της Αγγλίας>>—έτσι πέρασε στη λαϊκή γλώσσα), και με ένα εσωτερικό χρέος το οποίο ανερχόταν στα 30.000.000 γαλλικά φράγκα.
Ο Κυβερνήτης δεν απογοητεύτηκε. Έτσι κι αλλιώς όλα του τα χρήματα πάντοτε τα διέθετε για την Ελλάδα. Όταν ζούσε στη Γενεύη της Ελβετίας αφού υπέβαλλε την παραίτησή του στον Τσάρο της Ρωσίας λόγω διαφωνιών του, έκανε εράνους και τα χρήματα τα έστελνε στην επαναστατημένη Πατρίδα. Εξήγησε ο ίδιος στην Βαρώνη Charlotte de Sor της οποίας είχε ενοικιάσει δύο πενιχρά δωμάτια : <<Έδωσα τα πάντα πριν ζητήσω και τη δική σας βοήθεια για τους αδελφούς μου Έλληνες>>. Όταν ήλθε στην Ελλάδα, διέθεσε ότι προσωπικά , περιουσιακά στοιχεία κατείχε, και περαιτέρω υποθήκευσε την μεγάλη περιουσία που του άφησε ο πατέρας του στην Κέρκυρα, και με τα χρήματα αυτά καθώς και φίλων του που τον εμπιστεύονταν απόλυτα, στήριξε το νεοσύστατο Ελλαδικό Κράτος. Με την αυστηρή οικονομία του πάνω στον εαυτό του, παρέβλεπε ακόμη και την υγεία του όπως του τόνιζε ο προσωπικός του ιατρός.
Στις 2 Φεβρουαρίου του 1828 ίδρυσε την Εθνική χρηματιστηριακή Τράπεζα και στις 28 Ιουλίου του 1828 ίδρυσε στην Αίγινα το Εθνικό Νομισματοκοπείο. Την 1η Οκτωβρίου του 1829 , κυκλοφόρησε επιτέλους το πρώτο ελληνικό νόμισμα ονόματι : <<Αργυρός Φοίνιξ>>. Ο Καποδίστριας έθεσε τέρμα στην απαράδεκτη ποικιλία νομισμάτων που κυκλοφορούσαν στην Ελλάδα. Καταλάβαινε ότι για να μπει ταξη στην Οικονομία –άσε που ήταν και ζήτημα εθνικής αξιοπρέπειας, έπρεπε να αντικατασταθούν όλα τα τουρκικά νομίσματα τα οποία εξάλλου βρίσκονταν εδώ και δεκαετίες σε συνεχείς υποτιμήσεις. Αυτό το πρώτο νόμισμα της νεώτερης Ελλάδος στην μπροστινή του όψη έφερε τον αναγεννώμενο από τη στάχτη φοίνικα που ατένιζε τον Σταυρό περιβαλλόμενο από τις ακτίνες του Αγίου Πνεύματος. Στην περιφέρειά του είχε τις λέξεις : ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ, και την οπίσθια όψη σε κύκλο : ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Α. ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ-1828, και στη μέση δάφνινο στεφάνι πάνω στο οποίο αναγραφόταν η αξλιαα του νομίσματος. Οι Φοίνικες ήταν των 10 λεπτών, των 5 λεπτών και του 1 λεπτού. Υπήρξε και το ισχυρό χαρτονόμισμα των 5 Φοινίκων. Των 10 Φοινίκων, των 25 , των 50 και των 100 Φοινίκων. Ο Καποδίστριας πρώτος λοιπόν τύπωσε και χαρτονόμισμα. Κόπηκαν 12.000 ασημένιοι Φοίνικες που ήταν τα Δεκάλεπτα και τα Πεντάλεπτα, και 1.000.000 χάλκινοι Φοίνικες που ήταν τα Μονόλεπτα. Τον Ιανουάριο μάλιστα του 1830 ιδρύθηκε στη Σύρο , στην Ερμούπολη η πρώτη Ασφαλιστική εταιρεία με κεφάλαιο 60.000 Ισπανικά τάλιρα, και τον Αύγουστο του 1830 η δεύτερη Ασφαλιστική εταιρεία με κεφάλαιο παρακαλώ 300.000 Φοίνικες.
Όλο αυτό το έργο του Αγίου Κυβερνήτη μας θα γκρεμιστεί με την πανάθλια και άναδρη και στημμένη δολοφονία του πίσω από την οποία υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι κρυβόταν και <<ξένος δάκτυλος>>, όπως <<ξένος δάκτυλος>> κρυβόταν πίσω και από το <<Κυπριακό>> και πίσω και από την Μικρασιατική Καταστροφή. Μόνο που όλοι αυτοί γνωρίζουν καλά τον χαρακτήρα μας και τις συνήθειές μας και εκμεταλλεύονταν συστηματικά τα πάθη μας, τις αδυναμίες μας, τις ιδιοτέλειές μας για τους δικούς τους σκοπούς και για τα δικά τους συμφέροντα.
Την 1η Φεβρουαρίου του 1833, ο Όθωνας με την Βαυαρική Αντιβασιλεία –γιατί ήταν ανήλικος ακόμη—δίνουν εντολή και σταματά τη λειτουργία του το Νομισματοκοπείο στην Αίγινα. Ο Βασιλεύς Όθων καταργεί τον Φοίνικα ως εθνικό σύμβολο ως εθνικό έμβλημα και ως νόμισμα και από εδώ και πέρα το νόμισμα του Ελλαδικού Κράτους θα κόβεται στην Βαυαρία και όχι στην Ελλάδα. Δόθηκε εντολή επίσης <<τα παρόντα μέταλλα και τα παρόντα νομίσματα>> εννοείται της Καποδιστριακής Περιόδου, <<να σημειωθούν αμέσως κατά τας ποσότητάς των , και να βαλθώσι προσωρινώς εις ασφαλήν φυλακήν>>.
Από το 1832 μέχρι το 1837 , για πέντε δηλαδή ολόκληρα χρόνια, το ελληνικό νόμισμα θα κόβεται μετά από παραγγελία στα νομισματοκοπεία κυρίως Μονάχου και κάποιες λίγες φορές και στην Βιέννη της Αυστρίας. Νόμισμα καθορίζεται η δραχμή που υποδιαιρείται σε 100 λεπτά. Η λέξη δραχμή προέρχεται από το ρήμα δράττω που σημαίνει κρατώ σφιχτά. Από το 1837-1838, επιτέλους τα νομίσματα κόβονται και πάλι επί Ελλαδικού εδάφους και μάλιστα στη νέα του πρωτεύουσα που είναι η Αθήνα, αφού είχε πραγματοποιηθεί πλέον η μεταφορά της πρωτεύουσας από το Ναύπλιο. Κατά την περίοδο Βασιλείας του η δραχμή κάνει την πρώτη εμφάνισή της στη νεότερη Ελληνική Ιστορία και η περίοδος αυτή χαρακτηρίζεται από ένα ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό νομισμάτων, χαρτονομισμάτων και ποικιλιών. Οι επιγραφές των νομισμάτων, μέχρι το 1863 όπου θα εκδιωχθεί ο Όθων του Βασιλικού Οίκου των Βίττελσμπαχ, γράφουν : <<Βασιλεία της Ελλάδος και Όθων Βασιλεύς της Ελλάδος>>, ενώ έχουν ως παραστάσεις από την μία τον Βασιλικό θυρεό και από την άλλη τη μορφή του Βασιλέως Όθωνος>>.
Τα νομίσματα που κόπηκαν επί Όθωνος ήταν : Του ενός λεπτού. Των δύο λεπτών. Των πέντε λεπτών. Των δέκα λεπτών. Των 25 λεπτών, ήμαστε δηλαδή στο ¼ της δραχμής. Της μισής δραχμής ή των 50 λεπτών. Της μίας δραχμής, των 5 δραχμών. Τα πρώτα νομίσματα αποτελούνταν από χαλκό, ενώ καθώς σταδιακά βάραιναν καθώς αυξανόταν το βάρος τους, αποτελούνταν από 90% Άργυρο και 10% Χαλκό. Τα νομίσματα μέχρι και τα δέκα λεπτά ήταν χάλκινα. Ο Άργυρος είναι το λεγόμενο ασήμι, από τα πρώτα μέταλλα που χρησιμοποίησε ο Άνθρωπος μεταξύ των άλλων και για την κοπή νομισμάτων. Σκεφτείτε ότι το πρώτο λεπτό ζύγιζε 1 γραμμάρια και 300 περίπου χιλιοστόγραμμα, ενώ το νόμισμα των 5 δραχμών έφτασε να ζυγίζει 22.5 γραμμάρια με στρογγυλοποίηση. Αυτό κόπηκε στην Βιέννη το 1851, και στο Παρίσι επίσης το 1833. Τα άλλα τάλιρα εκδόθηκαν με το ίδιο βάρος στην Αθήνα. Υπήρχαν και οι κλάσεις των χρυσών δραχμών επί Όθωνος. Πιο συγκεκριμένα οι είκοσι χρυσές δραχμές που περιέχουν 5.20 γραμμάρια καθαρού χρυσού και που σήμερα στις μέρες μας αυτό το νόμισμα κοστίζει περίπου 1.700 ευρώ. Το νόμισμα αυτό κόπηκε και στο Μόναχο και στην Αθήνα. Το 1852, κόβεται νόμισμα και των 40 χρυσών δραχμών με μεγαλύτερη περιεκτικότητα εννοείται σε χρυσό από το εικοσάδραχμο και του οποίου η αξία σήμερα προσεγγίζει τα 3.000 ευρώ.
Κατά την περίοδο του Βασιλέως Όθωνος, αποφασίστηκε η δανειοδότηση της Ελλάδας με 60.000.000 γαλλικά φράγκα. Εγγυήθηκαν οι 3 Μεγάλες Δυνάμεις Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία κάθε μία για το 1/3 του δανείου δηλαδή για 20.000.000. Η Τρίτη δόση των 20.000.000 ουδέποτε καταβλήθηκε στην Ελλάδα. Κατακρατήθηκε από την δανειοδότρια Τράπεζα για την εξυπηρέτηση του δανείου. Τα υπόλοιπα κατά το Θεόδωρο Κολοκοτρώνη κατασπαταλήθηκαν από την Αντιβασιλεία για έξοδα του Βαυαρικού στρατού. Ο Όθωνας αναγκάστηκε να καταφύγει σε αντιλαϊκά μέτρα σταμάτησε την εκτέλεση δημοσίων έργων, ανέστειλε την καταβολή μισθών και απέλυσε πολλούς Υπάλληλους. Το 1843 έχουμε ήδη πτώχευση και χρεοκοπία. Το 1857, ορίστηκε επιτροπή από την Γαλλία, Αγγλία και Ρωσία για να γνωμοδοτήσει για την αποπληρωμή αυτού του δανείου επί Όθωνος. Αφού προχωρήσαμε σε άλλη μία χρεωκοπία κατά τα έτη 1861-1862 και 1863 μην έχοντας την δυνατότητα να πληρώνουμε τις δόσεις, τελικά , μετά την έξωση του Όθωνα και την έλευση του Γεωργίου του Α΄ από την Δανία, προχωρήσαμε σε νέα συμφωνία αναδιάρθρωσης και αποπληρωμής και αυτού του χρέους. Οι Άγγλοι και οι Γάλλοι δεν μας συμπεριφέρθηκαν καλά διότι έιχαμε στηρίξει τη Ρωσία στο λεγόμενο Κριμαϊκό πόλεμο που ξέσπασε το 1853 ανάμεσα στη Τουρκία και Ρωσία. Έλληνες στρατιώτες είχαν περάσει στη Θεσσαλία και στην Ήπειρο ενώ κάποιοι Έλληνες έφτασαν μέχρι την Κριμαία και πολέμησαν στο πλευρό των Ρώσων. Αυτό δεν το λησμόνησαν οι Άγγλοι και οι Γάλλοι και μας στραγγάλισαν οικονομικά. Σε λίγο οι Άγγλοι θα στείλουν στην Ελλάδα τον Μαυροκορδάτο που ήταν Πρεσβευτής στο Παρίσι και θα τον επιβάλλουν ως Πρωθυπουργό με σαφή εντολή να μην αναμειχθεί η Ελλάδα άλλο στον Κριμαϊκό πόλεμο. Την ίδια τακτική θα συνεχίσει και ως Πρωθυπουργός ο Δημήτριος Βούλγαρης. Το 1854 οι Άγγλοι και οι Γάλλοι κάνουν κάτι το ανήθικο. Καταλαμβάνουν πλήρως το λιμάνι του Πειραιά. Δεν καταλαμβάνουν την Αθήνα να μην φανεί σαν πλήρη κατοχή όμως στέλνουν στρατιωτικές μπάντες να κάνουν αδιάκοπα παρέλαση στους δρόμους της Αθήνας και μάλιστα κάτω από τα παράθυρα των Ανακτόρων του Όθωνος και της Αμαλίας οι οποίοι δεν θα ανοίξουν τα παράθυρα ούτε μία φορά όσο καιρό θα συνεχίζεται ο Κριμαϊκός πόλεμος μέχρι δηλαδή το 1857—για 3 έτη. Το 1857 τελειώνει ο ναυτικός αποκλεισμός του Πειραιά, και με το τέλος του Κριμαϊκού πολέμου, καταλαγιάζει και ο ελληνικός ενθουσιασμός.
Η οικονομία γενικώς τα χρόνια του Όθωνα είχε πολύ αργή ανάπτυξη. Η ανασφάλεια των κατοίκων της Υπαίθρου, ο πρωτόγονος ακόμη τρόπος καλλιέργειας της γης, η έλλειψη μεγάλων Μονάδων κτηνοτροφίας, το ότι πολλές περιοχές της Ελλάδας ήταν σκλαβωμένες στους Τούρκους, οι’άσχημες διπλωματικές σχέσεις με όλες τις γειτονικές χώρες, η μεγάλη φορολογία, όλα αυτά δεν μπόρεσαν να βοηθήσουν στην οικονομική ανάπτυξη.
1 Φεβρουαρίου του 1862 , ξεκινά η εξέγερση στις φρουρές του Άργους και της Τρίπολης. Όλα κοπάζουν στις 8 Μαΐου αφού ο στρατός του Όθωνα καταφέρνει να επιβάλλει την τάξη. Μάλιστα από τους ίδιους τους Άγγλους οι στασιαστές μεταφέρονται σώοι και αβλαβείς απέναντι στη Σμύρνη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας! Στις 10 Οκτωβρίου του 1862 νέα εξέγερση θα ξεσπάσει στην Αθήνα. Το βασιλικό ζεύγος του Όθωνα και της Αμαλίας βρίσκεται σε περιοδεία στην Καλαμάτα. Όταν θα επιστρέψει στο Κερατσίνι δεν αποβιβάζεται σύμφωνα εξάλλου πάντα και με τις οδηγίες των ξένων Πρεσβευτών στην Αθήνα.
Όπως ακριβώς μετά την δολοφονία του Καποδίστρια η Ελλάδα πέρασε για ένα ολόκληρο χρόνο σε εμφύλιο πόλεμο μεταξύ Καποδιστριακών και Αντι-Καποδιστριακών μέχρι που ήλθε ο Όθωνας , έτσι και τώρα ξεσπούν εμφύλιες διαμάχες στην Ελλάδα που οδηγεί το νόμισμά μας την δραχμή σε υποτίμηση και την Οικονομία σε ύφεση. Πιο συγκεκριμένα, σε 3 μήνες αλλάζουν 3 κυβερνήσεις..! Πρωθυπουργοί : 1. Ζ.Βάλβης. 2. Δ. Κυριακού και 3. Μπ.Ρούφος διαδοχικά. Ο Δημήτριος Βούλγαρης που είναι μέλος της Τριανδρίας αντί του εξορίστου Βασιλέως, στρατολογεί πάσης φύσεως άντρες από την Επαρχία αφού κάθε κόμμα έχει τους μπράβους του. Μεταφέρει λήσταρχους των Ορέων οι οποίοι σουλατσάρουν με τα φυσεκλίκια τους στους δρόμους των Αθηνών. Και η Οικονομία της Ελλάδος παραπαίει. Αυτοί που είναι εναντίον του Βούλγαρη οργανώνονται από τον Μπενιζέλο Ρούφο. Και έτσι στην Αθήνα, ανάμεσα στα άτακτα στρατεύματα του Βούλγαρη και την Εθνοφυλακή του Ρούφου το 3/ήμερο από τις 19 μέχρι τις 22 Ιουνίου και για 3 ολοκληρες ημέρες, διεξάγονται φονικές και πολύνεκρες μάχες εκ του συστάδην. Σε αυτές τις μάχες σκοτώνεται μέχρι και ο ίδιος ο γιος του Κωνσταντίνου Κανάρη που ήταν Υπολοχαγός. Αυτές οι οδομαχίες διακόπτονται όταν οι Μεγάλες Προστάτιδες Δυνάμεις Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία απειλούν ότι θα τα μαζέψουν και θα φύγουν και το σπουδαιότερο θα σταματήσουν τα δάνεια. Οι ληστές των βουνών επιστρέφουν στα λημέρια τους, οι στρατιώτες στους στρατώνες, η μάχη των Αθηνών διακόπτεται και έρχεται στην Ελλάδα, το Φθινόπωρο στις 18 Μαρτίου του 1863 ο Δευτερότοκος Πρίγκιπας του Βασιλιά της Δανίας Χριστιανός-Γουλιέλμος-Γεώργιος, Φερδινάνδος,Σλέσβιχ-Χολστάιν Γκλυκξμπουργκ με το όνομα Γεώργιος ο Α΄. Μοναδικό όρο που έθεσε ο πατέρας του Γεωργίου του Α΄΄ ήταν να προσαρτηθούν τα Επτάνησα στην Ελλάδα αλλιώς δεν θα αποδεχόταν το στέμμα, πράγμα που επετεύχθη με συμφωνία στις 24 Μαϊου του 1863. Και αυτός είναι ανήλικος, όμως η Ελληνική Βουλή τον χρίει ενήλικα ώστε να μην κουβαληθεί πάλι Αντιβασιλεία όπως είχε γίνει με τον Όθωνα. Χορηγείται χάρις και τα πνεύματα προς ώρας ηρεμούν.
Τα πρώτα νόμισμα που κόβεται επί Βασιλέως Γεωργίου του Α΄ είναι η ασημένια δραχμή, μία δραχμή και είναι νόμισμα του 1868. Αυτή η πρώτη δραχμή επί Γεωργίου του Α΄, του 1868, τιμάται σήμερα περί τα 500 ευρώ. Μία δραχμή επίσης της περιόδου Γεωργίου του Α΄, αλλά του 1910, τιμάται στις μέρες μας 380 ευρώ. Βλέπετε ότι όσο πιο παλαιά πηγαίνουμε προς τα πίσω στο χρόνο, τόσο αυξάνεται η αξία που έχει στις μέρες μας το νόμισμα.
Είναι πολύ σημαντικό να τονίσω ότι στα νομίσματα της εποχής του Γεωργίου του Α΄ που ξεκινά το 1863 και τελειώνει το 1912 με την δολοφονία του στη Θεσσαλονίκη, αντικαθίσταται η φράση <<Βασίλειο της Ελλάδος >> ή <<Βασιλεύς της Ελλάδος>>, με τη φράση Γεώργιος ο Α΄ <<Βασιλεύς των Ελλήνων>> και όχι της Ελλάδος. Η φράση αυτή που είναι πάνω στα νομίσματα, εξόργισε το Σουλτάνο και τους Αξιωματούχους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, γιατί με τη φράση αυτή έβγαινε το συμπέρασμα ότι ο νέος Βασιλιάς είναι Βασιλιάς όλων των Ελλήνων όπου και να κατοικούν έστω και αν ήταν ακόμη σκλαβωμένοι, αφού ακόμη και η Θεσσαλία ήταν υπό την Τουρκία τότε, και δεν είναι απλά ο Βασιλιάς του μικρού μόνο Κρατιδίου της Ελλάδος.
Κάπου εδώ όμως θα πρέπει να ολοκληρώσω. Τα οικονομικά προβλήματα και αδιέξοδα πρόκειται να θεριέψουν πολλές φορές στην Πατρίδα. Ιδιαίτερα σε περιόδους πολέμων. Η Ελλάδα θα εμπλακεί στον Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1877, στην Κρητική Επανάσταση του 1866 , την μεγάλη Χρεωκοπία του 1893, την νέα Κρητική επανάσταση του 1897 και την μεγάλη ήττα της Ελλάδας στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897,και τόσα άλλα….Το νόμισμα, η δραχμή μας, θα περάσει από φριχτές δοκιμασίες. Ένα και μόνο θα σας αναφέρω ενδεικτικά : Δημοσίευμα της Εφημερίδας Καθημερινής στις 22 Μαρτίου του 1922 : << Όλα τα χαρτονομίσματά μας θα κοπούν στα δύο και το ήμισυ θα δώσωμεν εις το Κράτος>>. Ήταν ο εσωτερικός δανεισμός που έγινε προκειμένου να συνεχιστεί η Μικρασιατική εκστρατεία που δυστυχώς οδήγησε στη Μικρασιατική Καταστροφή. Και βέβαια όλοι μας γνωρίζουμε τον πλήρη εξευτελισμό της δραχμής κατά τα χρόνια της γερμανικής κατοχής όπου κόβονταν αρχικά χαρτονομίσματα των εκατομμυρίων και αργότερα των δισεκατομμυρίων δραχμών. Και τι να πούμε για το κατοχικό δάνειο όπου η Τράπεζα της Ελλαδος έχει πιστοποιήσει ότι ανερχόταν σε 224.000.000 εκατομμύρια δολάρια το 1944. Οι οικονομικοί μελετητές υπολογίζουν το ποσό σε σημερινά χρήματα αξίας περίπου 10.000.000.000 δισεκατομμυρίων ευρώ από τα οποία δεν έχουμε πάρει τίποτα πίσω. Εάν συνυπολογιστούν οι τόκοι, το ποσό αυτό εξειδικευμένοι Οικονομολόγοι το ανεβάζουν σε 300.000.000.000 ευρώ σημερινής αξίας! Με συγκίνηση σας αναφέρω εδώ τον Μανώλη Γλέζο που τον άκουσα στην Δημοτική Βιβλιοθήκη του Αργοστολιού το 2001 να διεκδικεί αυτά τα χρήματα της Ελλάδος. Θα μου μείνει δε στα αυτιά η φράση του : <<Ακόμη κι αν ήταν ένα ευρώ!>>, εννοούσε ότι θα έπρεπε να συνεχίσουμε να τα διεκδικούμε. Επειδή βλέπετε δεν ήταν μόνο το δάνειο που τους δώσαμε αυτό καθ’ εαυτό αλλά και οι αποζημιώσεις που χρωστάνε καθώς ρήμαξαν τα πάντα ειδικά στην αποχώρησή τους. Το θέμα των επανορθώσεων και αποζημιώσεων λόγω των καταστροφών που προκάλεσαν επί των αμάχων και στην υλικοτεχνική υποδομή, είναι άλλο ζήτημα. Εδώ μιλάμε για το αναγκαστικό κατοχικό δάνειο και όταν λες ότι δανείζεσαι και δεν κάνεις κατάσχεση , πρέπει να επιστρέφεις πίσω τα χρήματα!
Η Ελληνική Οικονομία θα πετύχει πολύ υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης από το 1953 έως το 1974. Είναι η χρυσή εικοσαετία της δραχμής και της οικονομικής ανάπτυξης. Βασικό ρόλο για αυτή την ανάπτυξη στάθηκε η πολιτική η λεγόμενη της «σκληρής δραχμής», το κόψιμο των μηδενικών από τα ελληνικά χαρτονομίσματα το 1953, η μετατροπή της οκάς που ζύγιζε 1280 γραμμάρια σε ένα κιλό των 1000 γραμμαρίων. Έτσι, στις 8 Απριλίου ένα δολάριο αντιστοιχούσε με 15.000 δραχμές, και στις 9 Απριλίου με 30.000 δραχμές. Κόπηκαν όμως τα μηδενικά στο ελληνικό χαρτονόμισμα και οι 30.000 δραχμές έγιναν 30 δραχμές—απλά και ταπεινά!
ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΤΑΝΝΟΗΣΟΥΜΕ ΟΤΙ ΒΑΣΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΤΑΘΗΚΕ Η ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΔΡΑΧΜΗΣ ΜΕ ΤΟ ΔΟΛΛΑΡΙΟ ΣΤΙΣ 30 ΔΡΑΧΜΕΣ…
Τα κέρματα της περιόδου του Βασιλέως Παύλου και έως την δικτατορία της 21ης Απρίλη του 1967 , είναι το κέρμα των 5 λεπτών, των 10 λεπτών, των 20 λεπτών, της 1 δραχμής, των δύο δραχμών, των 5 δραχμών, των 10 δραχμών, των 20 δραχμών, αλλά και των 30 δραχμών. ‘Όλα αυτά τα κέρματα της περιόδου 1949 έως 1967 κοστίζουν σήμερα αναλόγως του έτους κοπής των, της κατάστασης στην οποία βρίσκονται και της ονομαστικής τους αξίας, από 30 έως 680 ευρώ! Τα τραπεζογραμμάτια (χαρτονομίσματα) αυτής της περιόδου θα είναι σταδιακά των 10, 20, 50, 100 , 200 , 500 και 1.000 δραχμών. Τα τραπεζογραμμάτια δηλαδή ακολουθούν την πολιτική της σκληρής δραχμής όπως αυτή αποτυπωνόταν και στα κέρματα, κάτι που είχε προηγηθεί εν μέρει κατά την περίοδο του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου (1936-1940), πριν εισέλθουμε και εμείς στον πόλεμο. Η οικονομική πολιτική του Μεταξά είχε στηριχθεί στην εγχώρια κατανάλωση, στην δασμολογική προστασία, και στις ποσοστώσεις επί των εισαγωγών, μία πολιτική βέβαια που ανατράπηκε στο χάος της συμμετοχής της χώρας μας στον Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο, στα ποσά για εξοπλισμούς και στον ακόμη χειρότερο εμφύλιο πόλεμο (1944-1949). Τόσο κατά την περίοδο 1936-1940 (με εξαίρεση το 1939 όπου είχε ξεσπάσει ο Δεύτερος Παγκόσμιος πόλεμος και εκδόθηκε χαρτονόμισμα αξίας 5000 δραχμών με πολύ περιορισμένη όμως κυκλοφορία που χρησιμοποιούνταν μόνο σε μεγάλες συναλλαγές λόγω της πολύ μεγάλης αξίας του) όσο και κατά την περίοδο 1953 (μετά το κόψιμο των μηδενικών όπως προείπαμε) έως το 1984 είναι ενδεικτικό ότι δεν είχαμε τραπεζογραμμάτιο των 5.000 δραχμών—κάτι που σημαίνει πολλά στους οικονομικούς κύκλους.
Η Μεταπολίτευση θα διαμορφώσει ένα άλλο οικονομικό πλαίσιο ενώ μεγαλώνει σταδιακά και ο δανεισμός της χώρας μέχρι που έφτασε σε δυσθεώρητα ύψη! Από το 1975 έως το 1991 για 16 δηλαδή συναπτά έτη έχουμε μείωση διαρκώς της αξίας της δραχμής. Κάποια παραδείγματα : Το 1983 η δραχμή θα λάβει μία μεγάλη υποτίμηση της τάξης του 15.5% (και λίγους μήνες μετά, το 1984 συγκεκριμένα, θα κυκλοφορήσει το «πεντοχίλιαρο». Να το φοβόμαστε το χαρτονόμισμα με την μεγάλη ονομαστική αξία και τα πολλά μηδενικά!). Δεν θα είναι η μόνη υποτίμηση, Τον Μάρτιο του 1998, θα έχουμε την τελευταία επίσημη υποτίμηση της δραχμής κατά 12.6%, με την ταυτόχρονη είσοδο της Ελλάδος στο μηχανισμό των συναλλαγματικών μηχανισμών. Ήταν το τελευταίο επίσημο βήμα (μετά από αυτή την υποτίμηση θα αρχίσει σταδιακά και η άνοδος των μετοχών στο Χρηματιστήριο Αθηνών με τα γνωστά επακόλουθα…), για να μπει η Ελλάδα στη ζώνη του Ευρώ. Κατέστη όμως πασιφανές ότι η υποτίμηση της δραχμής από μόνη της δεν μπόρεσε να λύσει στα τέλη του 20ου αιώνα , τα οικονομικά προβλήματα της Ελλάδος….
ΟΣΟ ΑΦΟΡΑ ΤΟ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑ , ΑΣ ΑΝΑΛΟΓΙΣΤΟΥΜΕ ΟΤΙ ΑΠΟ ΤΟ 1953 ΕΩΣ ΤΟ 1973 1 ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΔΟΛΛΑΡΙΟ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΟΥΣΕ ΣΕ 30 ΔΡΑΧΜΕΣ ΚΑΙ ΣΤΙΣ 19 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ ΤΟΥ 2000 ΠΩΛΗΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΙΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΣΤΟ ΑΔΙΑΝΝΟΗΤΟ ΠΟΣΟ—ΡΕΚΟΡ ΤΩΝ 402.372 ΔΡΑΧΜΩΝ….ΕΝΑ ΜΟΛΙΣ ΔΟΛΛΑΡΙΟ…!
Ας σκεφτούμε επίσης ότι στις 31 Δεκεμβρίου του 1999 αγοράσαμε ένα μικρό μπουκαλάκι νερό στο ποσό των 50 δραχμών και την 1η Ιανουαρίου του 2000 αυτομάτως πέρασε η τιμή στα 50 λεπτά του ευρώ , τουτέστιν στις 170 δραχμές! Δηλαδή, δεν μας έφταναν οι επίσημες συνεχείς υποτιμήσεις της δραχμής , κάναμε άτυπα και από μόνοι μας! Διότι το μπουκαλάκι νερό αφού πωλούταν παραμονή πρωτοχρονιάς 50 δραχμές, έπρεπε την πρωτοχρονιά του 2000 να πωληθεί με στρογγυλοποίηση μόλις 15 λεπτά του ευρώ! Και όμως πωλήθηκε μισό ευρώ (0.50 λεπτά). Επρόκειτο για κερδοσκοπία και για έλλειψη προστασίας των καταναλωτών την οποία βέβαια θα πληρώναμε λίγα χρόνια αργότερα!
Το χρέος μας από το 1975 ως το 1981, με αναγωγή των οικονομολόγων σε ευρώ, ανέβηκε στα 2.4 δισεκατομμύρια. Το 1989 είχε φτάσει ήδη τα 22 δισεκατομμύρια ευρώ!. (Ήδη το 1985 ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε πει την φράση : Ή θα πνίξουμε εμείς το χρέος ή το χρέος θα πνίξει εμάς όταν το χρέος πάντα στην αναγωγή σε ευρώ ήταν μόλις 10δις). Το 1993 είχε φτάσει τα 60 δις. Το 1999 , στα 110 δις. Το 2009, φτάσαμε στα 299 δις. Το 2015 φτάσαμε στα 321 δις. Και το έτος 2023 φτάσαμε αισίως στα 400 δισεκατομμύρια ευρώ το οποίο αντιστοιχεί στο 170% του Α.Ε.Π της Χώρας μας! (Για το οικονομικό έτος 2024 , προβλέπεται από οικονομικούς κύκλους να «κλειδώσει» το χρέος μας στο ίδιο περίπου ποσό!).
Για όλους αυτούς τους λόγους κερδισμένοι βγήκαν στην Ελλάδα, όσοι από την εποχή του Καποδίστρια και μετά (αυτό ίσχυε βέβαια μέχρι την είσοδο της χώρας στο Ευρώ) είχαν πάντοτε ξένα νομίσματα, είτε σε λίρες Αγγλίας, είτε σε γαλλικά φράγκα , είτε σε βελγικά ακόμη φράγκα, είτε σε Ελβετικά φράγκα, είτε στη σουηδική κορώνα, είτε σε αμερικανικά δολάρια αργότερα ή Αυστραλίας ή Καναδά, οποιοδήποτε νόμισμα δηλαδή πλήν του «φτωχού Νότου της Ευρώπης)ή των Βαλκανίων όπου τον χώρο εκμεταλλεύονταν πάντοτε άγρια οι Μεγάλες Δυνάμεις!
ΣΗΜΕΡΑ ΒΛΕΠΟΥΜΕ ΠΟΣΟ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΠΑΛΙ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΤΟΠΙΚΩΝ ΣΥΡΡΑΞΕΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΕΜΩΝ ΕΧΕΙ ΑΝΕΒΕΙ ΕΚΡΗΚΤΙΚΑ ΙΔΙΩΣ Ο ΧΡΥΣΟΣ ΑΛΛΑ ΑΚΟΜΗ ΚΑΙ ΤΟ ΑΣΗΜΙ. ΤΟ «ΤΑΠΕΙΝΟ» ΑΣΗΜΙ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΤΟ ΕΤΟΣ 2024 ΣΤΟ ΥΨΟΣ ΤΟΥ ΤΗΣ ΔΩΔΕΚΑΕΤΙΑΣ! ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΡΥΣΟ ΔΕΝ ΑΝΟΙΓΩ ΚΑΝ ΤΟ ΘΕΜΑ !
Όπως και να’χει ….ζήσαμε με την δραχμούλα μας 167 χρόνια. Είδαμε το χιλιάρικο να γίνεται «πεντοχίλιαρο» και το πεντοχίλιαρο να γίνεται «δεκαχίλιαρο». (‘Όταν η δραχμή κυκλοφόρησε σε χαρτονόμισμα των 10.000 το 1995-1996, θα έπρεπε ήδη να είχαμε καταλάβει «πού πήγαιναν τα πράγματα…). Είδαμε στα στερνά το «κατοσταρικάκι», να ξεπερνιέται από το «διακοσαράκι» σε χαρτονόμισμα που κυκλοφόρησε στα 1996…Πονέσαμε και κλάψαμε και ξενιτευτήκαμε και ελπίσαμε με την δραχμή, αλλά και μεγαλουργήσαμε έστω σε σύντομες χρονικές περιόδους σαν Κράτος. Και εάν οι «Προστάτιδες» Δυνάμεις δεν κοιτούσαν τόσο εγωιστικά και ατομικιστικά το συμφέρον τους από την μια, και εάν δεν είχαμε διχαστεί με τόση ένταση και τόσο πολύ εμείς οι ίδιοι κατ’ επανάληψη από την άλλη, θα τα είχαμε πάει και καλύτερα !
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Βασίλης Ραφαηλίδης, Ιστορία (κωμικοτραγική) του Νεοελληνικού Κράτους 1830-1974. Εκδ. Εικοστού Πρώτου, Αθήνα, 2018.
Χριστίνα Κουλούρη, Φουστανέλες και χλαμύδες (Ιστορική μνήμη και εθνική ταυτότητα 1821-1930). Εκδ. Αλεξάνδρεια, Αθήνα, 2021.
Γιώργος Δερτιλής, Ιστορία της Νεώτερης και Σύγχρονης Ελλάδας 1750-2015. Εκδ. Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης, 2018.
Απόστολος Βακαλόπουλος, Νέα Ελληνική Ιστορία από το 1204 έως τις αρχές του 21ου αιώνα. Εκδ. Ηρόδοτος, Αθήνα, 2020.
Ελένη Κούκκου, Ιωάννης Καποδίστριας, ο άνθρωπος-ο Ευρωπαίος διπλωμάτης. Εκδ. Πατάκη, Αθήνα, 2005.
Ελένη Κούκκου, Ο Ιωάννης Καποδίστριας και η Ενωμένη Ευρώπη. Αθήνα, 1991.
el.wikipedia.org/wiki/κατάλογος_νομισμάτων_της Ελλάδας_
mixanitouxronou.gr/quot-foinikes
greek-papermoney-coins.com/
naftemporiki.gr/finance/economy/1505153dimosio-chreos
greekcoins-eshop.gr/product-category/nomismata
Η μεγάλη ιδιωτική συλλογή κερμάτων και χαρτονομισμάτων του Συλλέκτη Βασίλειου Γιαννακόπουλου η οποία έχει εκτεθεί μέχρι τούδε στο πολιτιστικό Κέντρο του χωριού Καλούσι Αχαΐας, και στα Γραφεία του Εμπορικού Συλλόγου Πατρών επί της Πλατείας Γεωργίου του Α΄.