ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ ΜΠΑΚΑΣ: ΑΜΕΣΗ ΑΝΑΓΚΗ Η ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΣΧΕΔΙΟΥ ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

 Θεμιστοκλής Μπάκας: Πρόεδρος Πανελλαδικού Δικτύου E-Real Estates

Το υψηλό κόστος στέγασης απασχολεί όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση και πολλές χώρες ήδη από το 2018- 2019, υιοθετούν ή/και εφαρμόζουν μέτρα και πολιτικές με στόχο να αναχαιτίσουν την ραγδαία αύξηση του κόστους στέγασης. Η Ελλάδα θα πρέπει να προχωρήσει στην άμεση υλοποίηση του σχεδίου στεγαστικής πολιτικής με διεύρυνση των δικαιούχων.

Τη δεδομένη χρονική στιγμή, θα πρέπει να κατανοήσουμε ότι τοπροσαυξημένο κόστος στέγασης δεν αφορά πλέον αποκλειστικά τα κατώτερα οικονομικά στρώματα που βρίσκονται κοντά στον κίνδυνο φτώχειας ή/τα ευάλωτα οικονομικά νοικοκυριά, πλήττει και άτομα των οποίων τα εισοδήματα είναι, αφενός, υψηλότερα για να δικαιούνται κοινωνική κατοικία, αφετέρου, όμως, πολύ χαμηλά για να μπορούν να στεγαστούν υπό τις συνθήκες της ιδιωτικής αγοράς, ιδιαίτερα μετά την αύξηση του κόστους στην ενέργεια με τον λογαριασμό ρεύματος να αποτελεί «εφιάλτη» για το νοικοκυριό, τον πληθωρισμό να καλπάζει και να συρρικνώσει τα εισοδήματα, το κόστος των καυσίμων να βρίσκεται σε ιστορικά ανώτατα επίπεδα και οι αυξήσεις στα αγαθά να αγγίζουν ακόμη και το 35%.

ΔΑΠΑΝΗ  ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΣΤΕΓΑΣΗ
2018
40% του εισοδήματος
2019
50 % +του εισοδήματος
2020
33,3% του εισοδήματος

2022
60-70 % του εισοδήματος

Σύμφωνα με το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ), ο μέσος μηνιαίος μισθός στον ιδιωτικό τομέα έχει
υποχωρήσει κατά 24,4% τη δεκαετία 2009-2019.

Οι έρευνες της Eurostat και της ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ

Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι, η ραγδαία αύξηση του κόστους στέγασης στη χώρα μας συγκριτικά με τα εισοδήματα καταγράφεται από το 2018, όπου σύμφωνα με έρευνα της Eurostat, μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ-27 το κόστος στέγασης για
τους ενοικιαστές με ενοίκιο σε τιμές αγοράς το υψηλότερο ήταν στην Ελλάδα, όπου το 83,1% των ενοικιαστών δαπάνησε πάνω από το 40 % του εισοδήματός τους για στέγαση, όταν το μέσο όρο δαπάνης στην ΕΕ-27 δεν ξεπερνούσε το 25,1%.

Το 2019, νέα έρευνα της Eurostat καταγράφει ότι το 62,1% των ενοικιαστών στη χώρα (πρωταθλήτρια η Ελλάδα στο κόστος στέγασης στην Ε.Ε) μας δαπανούσαν άνω του 50% του εισοδήματος τους για το κόστος στέγασης. Το αντίστοιχο ποσοστό ενοικιαστών στη Ρουμανία ήταν 29,4%,στην Ισπανία 26,2%,στη Βουλγαρία 24,2%, στη Πορτογαλία 14,5%, στην Γερμανία 10%, στη Γαλλία 8,6% και στη Κύπρο μόλις 4,4%. Σήμερα, μετά την ραγδαία αύξηση των ενοικίων, την εκτίναξη του πληθωρισμού και την ενεργειακή κρίση, το κόστος στέγασης έχει αυξηθεί ραγδαία.

Παράλληλα, έρευνα της Eurostat για το έτος 2020, αναφέρει, ότι το ποσοστό αύξησης του κόστους στέγασης στην Ελλάδα ήταν 33,3% όταν το μέσο όρο στην Ε.Ε ήταν 7,8% . Ποσοστά κάτω του 5% καταγράφηκαν σε 13 κράτη μέλη, με τα χαμηλότερα ποσοστά στην Κύπρο (1,9%), τη Λιθουανία (2,7%), τη Μάλτα (2,8%) και τη Σλοβακία (3,2%). Ποσοστά άνω του 10% καταγράφηκαν στη Δανία (14,1%) και στη Βουλγαρία (14,4%)

Εν έτει 2022, οι ενοικιαστές στη χώρα μας δαπανούν το 60%- 70% ενός μισθού για το κόστος στέγασης και αν πρόκειται για οικογενειακή κατοικία σχεδόν έναν ολόκληρο μισθό. Ταυτόχρονα, πρόσφατη έρευνα της ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ αναφέρει ότι τα 4 από τα 10 νοικοκυριά βρίσκονται σε στεγαστική κρίση, το 40% του πληθυσμού της χώρας μας, όταν το Μ.Ο στην Ευρώπη είναι 9,2%, ενώ δεύτερη χώρα στην Ευρώπη είναι η Βουλγαρία με 17,4%.

Όλα τα άνωθεν προστίθενται στα ήδη απολεσθέντα εισοδήματα που καταγράφονται σε μια σειρά από έρευνες :

Σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), από το 2007 έως το πρώτο τρίμηνο του 2015 το διαθέσιμο κατά κεφαλήν εισόδημα μειώθηκε κατά 27,5%, με τους καταναλωτές να χάνουν περισσότερο από το ένα τέταρτο του εισοδήματός τους. Σύμφωνα με το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ), ο μέσος μηνιαίος μισθός στον ιδιωτικό τομέα έχει υποχωρήσει κατά 24,4% τη δεκαετία 2009-2019. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Έρευνας Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών 2020 της ΕΛΣΤΑΤ, o πληθυσμός που βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικό αποκλεισμό ανέρχεται στο 28,9% του πληθυσμού της Χώρας Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της ΓΣΕΒΕΕ ένας πολύ μεγάλος αριθμός νοικοκυριών διαβιεί επί μακρόν σε συνθήκες οικονομικής επισφάλειας, καθώς το μηνιαίο εισόδημα για περισσότερα από 4 στα 10 νοικοκυριά δεν επαρκεί για όλο το μήνα, αλλά για 19 ημέρες (μεσοσταθμικά).

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τον Μάιο του 2022, καταγράφει αύξηση του κόστους στέγασης κατά 35% σε σχέση με τον Μάιο του 2021 λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: ενοίκια κατοικιών, ηλεκτρισμό, φυσικό αέριο, πετρέλαιο θέρμανσης, στερεά καύσιμα.

Στο 12% εκτοξεύτηκε ο πληθωρισμός στην Ελλάδα για τον μήνα Ιούνιο. Τον πέμπτο υψηλότερο πληθωρισμό ανάμεσα στα κράτη μέλη της Ευρωζώνης σε στέγαση αξιοπρεπή, βιώσιμη και οικονομικά προσιτή σε μακροπρόθεσμη βάση ) με εισηγητή τον Raymond HENCKS, οι στεγαστικές πολιτικές των κρατών μελών δεν μπορούν να περιορίζονται στο αποκλειστικό στόχο να βοηθήσουν τα ευάλωτα άτομα να βάλουν «ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι τους», πρέπει να μεριμνούν για την προσαρμογή της κατοικίας στην κατάσταση της οικογένειας και για τη βελτίωση της ποιότητας της κατοικίας, ιδίως μέσω της αναβάθμισης των υφιστάμενων κατοικιών, δηλαδή να εξασφαλίζουν αξιοπρεπή και προσιτή στέγη σε όλους τους πολίτες, εκεί όπου διαπιστώνονται τόσο ποσοτικές όσο και ποιοτικές ανάγκες.

Άμεση ανάγκη η υλοποίηση του σχεδίου στεγαστικής πολιτικής με διεύρυνση των δικαιούχων.

Την άμεση ανάγκη «χάραξης» στεγαστικής πολιτικής στη χώρα μας, την έχουμε τονίσει πολλάκις από τα τέλη του 2019, και ιδιαίτερα μετά την επισήμανση τόσο του ΔΝΤ όσο και της Eurostat όπου κατάτασσε την Ελλάδα πρωταθλήτρια στο κόστος στέγασης στην Ευρώπη.

Είναι σημαντικό που η χώρα μας τείνει να αποκτήσει ένα σχέδιο στεγαστικής πολιτικής , αλλά, τη δεδομένη χρονική στιγμή ο σχεδιασμός θα πρέπει να υλοποιηθεί άμεσα και από τις εξαγγελίες να περάσουμε στη πράξη και παράλληλα να διευρυνθεί και να αφορά και τους συμπολίτες μας που ανήκουν στη μεσαία οικονομική τάξη που βάλλεται και συνεχώς συρρικνώνεται, αλλά, και στους νέους που εργάζονται με τον κατώτατο μισθό. Θα πρέπει να κατανοήσουμε ότι οι έκτακτες καταστάσεις, απαιτούν και έκτακτα μέτρα. Μη ξεχνάμε ότι , η αύξηση των ενοικίων, επιφέρει αύξηση των εσόδων στο κρατικό προϋπολογισμό μέσω των φορολογικών συντελεστών.

11+1 μέτρα-προτάσεις που μπορεί να θεσμοθετήσει η πολιτεία άμεσα για την αντιμετώπιση της ραγδαίας αύξησης του κόστους στέγασης μερικά εκ των οποίων με προκαθορισμένη χρονική διάρκεια:

1. Η ΚΥΠΡΙΑΚΉ ΚΥΒΈΡΝΗΣΗ, εφαρμόζει ολοκληρωμένο πλαίσιο στεγαστικής πολιτικής ήδη από το 2019, μέσα από σχέδιο κινήτρων αύξησης του συντελεστή δόμησης, έτσι ώστε να κατασκευαστούν οικιστικές μονάδες προσιτές για όλους, τόσο προς πώληση όσο και προς ενοικίαση. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό της Κυπριακής κυβέρνησης, απαλείφεται η περίπτωση χαρακτηρισμού μιας περιοχής ως «εργατικές ή/και κοινωνικές κατοικίες» διότι σε κάθε νέα κατασκευή που θα αναγείρεται σε περιοχές ενδιαφέροντος του εκάστοτε κατασκευαστή, ελάχιστα διαμερίσματα θα παραχωρούνται στον Κυπριακό Οργανισμό Αναπτύξεως Γης.

Τα πολεοδομικά κίνητρα για την ενίσχυση της στεγαστικής πολιτικής, κίνητρα που δεν επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό:

  • Αύξηση Συντελεστή Δόμησης κατά 45% [20% Κοινωνική Στέγη + 25% Όφελος επενδυτή] -Προϋποθέσεις
  • Ελάχιστο Καθαρό Εμβαδόν Ιδιοκτησίας 2.000 τ.μ.
  • Ενιαία και Οργανωμένη Μορφή Οικιστικής Ανάπτυξης
  • Εφαρμογή Συστημάτων ΑΠΕ [Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας]
  • Μέγιστη Αύξηση Αριθμού Ορόφων: 2
  • Διαμερίσματα Studio & 1ος υπνοδωματίου ≤ 30% συνολικού αριθμού οικιστικών μονάδων
  • Ειδικό Στεγαστικό Κίνητρο Δημιουργίας Αγοράς Προσιτού Ενοικίου
  • Αύξηση Συντελεστή Δόμησης κατά 25%
  • Εφαρμογή σε κάθε ιδιοκτησία ανεξαρτήτως εμβαδού
  • Ενοικίαση τουλάχιστον 50% του συνολικού αριθμού των οικιστικών μονάδων
  • Υποχρέωση Ενοικίασης για 5 Χρόνια
  • Ολοκλήρωση Ανάπτυξης εντός 3 χρόνων από την έκδοση της οικοδομικής άδειας

2 ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΆ ΚΊΝΗΤΡΑ για μακροχρόνιες μισθώσεις άνω των 5 ετών με προοδευτική φορολογική απαλλαγή για τα εισοδήματα που λαμβάνονται από τον ιδιοκτήτη.

3 ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΆ ΚΊΝΗΤΡΑ για τους ιδιοκτήτες των ακινήτων που θα ανανεώσουν εντός του 2022-2023 τη μισθωτική σύμβαση στον ίδιο εκμισθωτή χωρίς αύξηση του ενοικίου ιδιαίτερα τη στιγμή που ο πληθωρισμός καλπάζει.

4 ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΈΣ ΕΚΠΤΏΣΕΙΣ στους ιδιοκτήτες που μειώνουν τα ενοίκια τους, ένα μέτρο που μελετά ήδη η Ισπανία.

5 ΑΞΙΟΠΟΊΗΣΗ ΤΩΝ ΑΔΉΛΩΤΩΝ ΑΚΙΝΉΤΩΝ αγνώστου ιδιοκτήτη που θα προκύψουν, όπως προβλέπεται στο άρθρο 9 του Ν. 2664/1998 για το Εθνικό Κτηματολόγιο και θα περιέλθουν στο Ελληνικό Δημόσιο, καθώς και των ακινήτων της τοπικής αυτοδιοίκησης και του ευρύτερου Δημοσίου που δεν χρησιμοποιούνται.

Η αξιοποίηση μπορεί να πραγματοποιεί με τον κάτωθι τρόπο:
Να εκχωρηθούν τα ακίνητα στο νέο οργανισμό στεγαστικής πολιτικής που θα δημιουργήσει το Ελληνικό Δημόσιο. Ο νέος οργανισμός να προκηρύξει διαγωνισμό μακροχρόνιας εκμετάλλευσης (ακόμη και χωρίς κόστος μίσθωσης για τον ιδιώτη επενδυτή) των ακινήτων σε ιδιώτες, με την υποχρέωση να ανακαινιστούν πλήρως, σύμφωνα με τις προδιαγραφές του οργανισμού του Δημοσίου και παράλληλα να προσφερθούν προς μακροχρόνια μίσθωση με προσιτό μίσθωμα 3€- 4€/τ.μ.

Ανάλογα με τη πρόταση που θα καταθέσει ο ιδιώτης επενδυτής, θα μπορεί να δίνεται η δυνατότητα, ο οργανισμός του δημοσίου να εισπράττει μέρος των εσόδων, ώστε να χρηματοδοτεί το κόστος στέγασης ευπαθών ομάδων και νέων ζευγαριών που δεν εντάχθηκαν σε κατοικίες προσιτού ενοικίου. Δηλαδή, ο οργανισμός του Δημοσίου, θα μπορεί να ανακαινίσει δωρεάν τα ακίνητα, να στεγάσει με προσιτό ενοίκιο τους συμπολίτες μας και παράλληλα να εισπράττει εισοδήματα για να παρέχει στήριξη μέσω επιδόματος σ ́όσους δεν μπόρεσαν να ενταχθούν σε κατοικία με προσιτό ενοίκιο.

6 ΕΠΙΔΌΤΗΣΗ ΕΝΟΙΚΊΟΥ σε ευρύτερες ομάδες πολιτών κι όχι μόνο σε όσους λαμβάνουν το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα.

7 ΕΓΓΎΗΣΗ της ιδίας συμμετοχής αγοράς κατοικίας για νέα ζευγάρια Οικονομική ενίσχυση για το ποσοστό της ιδίας συμμετοχής αγοράς κατοικίας που ζητούν τα Τραπεζικά Ιδρύματα για τη χορήγηση στεγαστικών δανείων, είτε η ενίσχυση να παρέχεται μέσω εγγύησης του άνωθεν ποσοστού από το Ελληνικό δημόσιο. Η ιδία συμμετοχή στα νέα ζευγάρια να μην ξεπερνά το 10% της αξίας του ακινήτου και το υπόλοιπο ποσό, εφόσον πληρούνται τα τραπεζικά κριτήρια, να χορηγείτε μέσω δανεισμού.

8 ΦΟΡΟΛΌΓΗΣΗ ΤΩΝ ΚΕΝΏΝ ΟΙΚΙΣΤΙΚΏΝ ΑΚΙΝΉΤΩΝ με απαλλαγή στην περίπτωση κατοίκησης τους. Το άνωθεν μέτρο έχει εφαρμοστεί στη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Ισραήλ, Ιρλανδία και στις πολιτείες Vancouver και Oakland του Καναδά, με μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα την αύξηση της διαθεσιμότητας ακινήτων προς ενοικίαση.

9 ΈΚΠΤΩΣΗ ΜΈΡΟΥΣ ΤΗΣ ΔΑΠΆΝΗΣ ΤΩΝ ΤΌΚΩΝ στεγαστικού δανείου για απόκτησης κύριας κατοικίας με προσαυξημένο συντελεστή για τα νέα ζευγάρια. Οι τόκοι στεγαστικού δανείου που έχουν πληρωθεί στην τράπεζα είναι οικονομικά και κοινωνικά δίκαιο να εκπίπτουν από το φορολογητέο εισόδημα. Οι τόκοι ενός στεγαστικού δανείου φυσικού προσώπου σε πολλές χώρες δεν θεωρούνται φορολογητέο εισόδημα. Όσον αφορά τα νέα ζευγάρια, θα μπορούσε η έκπτωση να αφορά το σύνολο των τόκων στεγαστικού δανείου για απόκτησης κύριας κατοικίας. Παλαιότερα υπήρχε η έκπτωση από το φορολογητέο εισόδημα των τόκων για στεγαστικά δάνεια πρώτης κατοικίας. Μη ξεχνάμε ότι στα νομικά πρόσωπα οι τόκοι δανείων θεωρούνται δαπάνη και εκπίπτουν από το φορολογητέο εισόδημα. Με την κατάργηση όλων σχεδόν των φοροαπαλλαγών για την αντιμετώπιση της δημοσιονομικής κρίσης καταργήθηκε η φορολογική απαλλαγή των τόκων στεγαστικών δανείων πρώτης κατοικίας στα φυσικά πρόσωπα. Υπενθυμίζεται ότι η συγκεκριμένη έκπτωση έχει αλλάξει πολλές φορές στο παρελθόν, πριν καταργηθεί πλήρως. Στην τελευταία της μορφή, ο φορολογούμενος κέρδιζε το 10% των ετήσιων τόκων, το οποίο αφαιρούνταν από το φόρο που του αναλογούσε. Πιο παλιά το σύνολο των τόκων μείωνε το φορολογητέο εισόδημα. Αν για παράδειγμα κάποιος πλήρωνε τόκους 2.500 ευρώ και δήλωνε 30.000 ευρώ, φορολογούνταν για τα 27.500 ευρώ.

10 ΕΠΑΝΑΦΟΡΆ ΤΗΣ ΈΚΠΤΩΣΗΣ ΦΌΡΟΥ για το ενοίκιο κύριας κατοικίας με προσαυξημένο συντελεστή για τα νέα ζευγάρια. Με την επαναφορά της έκπτωσης φόρου για το ενοίκιο κύριας κατοικίας, θα επιτευχθόταν ελάφρυνση του οικογενειακού προϋπολογισμού καθώς και του κόστους στέγασης έμμεσα. Παράλληλα, το κόστος ενοικίασης κύριας κατοικίας θα μπορούσε να μην αποτελεί τεκμήριο διαβίωσης αλλά να ελέγχεται μόνο για το πόθεν έσχες. Με την άνωθεν λογική θα αποφεύγαμε περιπτώσεις μη δήλωσης του πραγματικού μισθώματος από τον ενοικιαστή για λόγους τεκμηρίου διαβίωσης ( διότι πιθανόν να επιβαρυνόταν με συντελεστή 15%) και παράλληλα θα καταβαλλόταν ο ορθός φόρος εισοδήματος από τον ιδιοκτήτη.

11 ΕΠΑΝΑΦΟΡΆ ΤΗΣ ΈΚΠΤΩΣΗΣ ΦΌΡΟΥ ενοικίου για τους φοιτητές που σπουδάζουν σε άλλη πόλη. Η επαναφορά της έκπτωσης φόρου ενοικίου για τους φοιτητές που σπουδάζουν σ ́ άλλη πόλη αποτελεί ένα δίκαιο μέτρο για τον οικογενειακό προϋπολογισμό και παράλληλα αποτελεί έμμεση ελάφρυνση του κόστους στέγασης. Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι η καταβολή ενοικίου ενδέχεται να αποτελεί και τεκμήριο διαβίωσης για τον οικογενειακό προϋπολογισμό.

12 ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΆ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΆ ΚΊΝΗΤΡΑ σε ιδιοκτήτες ακινήτων που χαρακτηρίζονται ως υποβαθμισμένα εγκαταλελειμμένα.
Η πόλη της Ρίγας (Λετονία) θέσπισε έναν κανονισμό για την αύξηση του φόρου ιδιοκτησίας μέχρι και 10-15 φορές υψηλότερο σε κτίρια που χαρακτηρίζονται ως υποβαθμισμένα, για να ενθαρρύνουν την αποκατάστασή τους. Για το σκοπό αυτό, ίδρυσαν την Επιτροπή Επιθεώρησης Υποβαθμισμένων Κτιρίων (Commission for the Inspection of Degraded Buildin gs). Η απειλή των φορολογικών αυξήσεων στη Ρήγα οδήγησε σε σημαντικές δραστηριότητες ανακαίνισης. Το άνωθεν μέτρο στη χώρα μας θα μπορούσε να λειτουργήσει συνδικάστηκα με τη παροχή φορολογικών κινήτρων για τους ιδιοκτήτες καθώς και προγραμμάτων χρηματοδότησης για να ενθαρρύνει την αποκατάσταση των κενών κατοικιών για την ενίσχυση της παροχής προσιτής στέγασης.

Διαβάστε την παραπάνω συνέντευξη ολόκληρη στο “πατρινόραμα” Ιουλίου που κυκλοφορεί στα περίπτερα όλης της χώρας