Ελισσαίος Βγενόπουλος: Famagusta

Στο καμίνι της Μνήμης

Πού θα βρεθεί αυτή η μεγάλη σημαία, το τεράστιο φλάμπουρο να κρύψει τη μεγάλη ντροπή, την άφατη οδύνη, το τεράστιο όνειδος να σκοτώνονται αθώοι άνθρωποι, να βιάζονται γυναίκες, να θανατώνονται παιδιά; Έτσι κι αλλιώς κάθε πόλεμος στηρίζεται στην παραπλάνηση, το ψέμα και τη βαθιά ανηθικότητα.

Η Αμμόχωστος, από τον 4ο μ.Χ. αιώνα, αναφέρεται με το όνομα Famagusta, που σημαίνει κυριολεκτικά την πόλη τη χωμένη στην άμμο. Πράγματι, η Αμμόχωστος υπήρξε παγκόσμια γνωστό τουριστικό θέρετρο, μεταξύ του 1960 και 1974, λόγω της αμμώδους παραλίας της. Η αρχαία Αμμόχωστος έφερε το όνομα Σαλαμίνα, ενώ αργότερα μετονομάστηκε σε Αρσινόη και Κωνστάντια. Η Αμμόχωστος μετά την κατάληψή της από τα τουρκικά στρατεύματα έχει χαρακτηριστεί “πόλη- φάντασμα”, καθώς το μεγαλύτερο μέρος της πόλης παραμένει κλειστό και ερημωμένο με τον κατοχικό στρατό να μην επιτρέπει την επιστροφή των νόμιμων κατοίκων του, παρά τα σχετικά ψηφίσματα και τις αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών.

Τον χαρακτηρισμό “πόλη- φάντασμα” έδωσε ο Σουηδός δημοσιογράφος Jan-Olof Bengston, ο οποίος επισκέφθηκε το λιμάνι της Αμμοχώστου, αγναντεύοντας τη σφραγισμένη πόλη έγραψε: “Ο ασφαλτοστρωμένος δρόμος γέμισε ρωγμές και στα πεζοδρόμια βλάστησαν θάμνοι. Σήμερα – Σεπτέμβριος 1977 –, τα τραπεζάκια όπου σερβίρεται το πρόγευμα είναι εκεί, η μπουγάδα απλωμένη στα σχοινιά και οι ηλεκτρικοί λαμπτήρες αναμμένοι. Το Βαρώσι είναι μια πόλη-φάντασμα”.

Στη σειρά «Famagusta» που προβάλλεται στο MEGA όλα ξεκινούν το Καλοκαίρι του 1974 στην Αμμόχωστο. Η επιχείρηση «Αττίλας 2» μπαίνει σε πλήρη εφαρμογή, μετά την κατάρρευση των συνομιλιών ειρήνευσης στη Γενεύη. Η νεαρή Χριστίνα τρέχει πανικόβλητη με το μωρό της στην αγκαλιά για να σωθεί από τους τουρκικούς αεροπορικούς βομβαρδισμούς. Το ωστικό κύμα μιας βόμβας που σκάει πολύ κοντά της, την ρίχνει στο έδαφος και χάνει τις αισθήσεις της. Όταν συνέρχεται, το μωρό της έχει χαθεί και κανείς δεν γνωρίζει τι έχει απογίνει.

Στις 10 Μαρτίου ολοκληρώνεται ο πρώτος κύκλος της σειράς «Famagusta» η οποία αποτελείται συνολικά από 24 επεισόδια. Σε εκείνο λοιπόν το επεισόδιο οι τηλεθεατές θα μείνουν µε αναπάντητα ερωτηµατικά για την τελική απόφαση του δικαστηρίου και την τελική έκβαση των γεγονότων.

Το ζευγάρι των νέων αυτών ανθρώπων χάνει με τραγικό τρόπο το τριών μηνών παιδί του την ημέρα της εισβολής, αναγκάζοντάς τους να εγκαταλείψουν το σπίτι τους και μαζί κάθε ελπίδα να βρουν ποτέ το μωρό τους. Στον πυρήνα της, η σειρά περιστρέφεται γύρω από τη σπαρακτική απώλεια του βρέφους του νεαρού ζευγαριού κατά τη διάρκεια της εισβολής. Αυτό το τραγικό γεγονός θέτει τις βάσεις για μια ιστορία διαλυμένων ονείρων και κατακερματισμένων ζωών. Το ζευγάρι, υπομένει την οδύνη του αποχωρισμού από το παιδί του και το συντριπτικό βάρος της αβεβαιότητας σχετικά με την τύχη του. Πενήντα χρόνια έχουν περάσει, μα η πληγή του χαμένου μωρού για το ζεύγος Χριστίνας και Ανδρέα Σέκερη δεν έχει κλείσει. Παρότι έχουν δημιουργήσει μια αγαπημένη οικογένεια με τρία παιδιά, πάντα υπάρχει η σκιά του πρωτότοκου χαμένου γιου.

Μα το θαύμα ζει μέσα στο τραύμα. Μέσα στη φρίκη του πολέμου, ένα βρέφος επιβιώνει μεγαλώνοντας γίνεται ένας 50χρονος άνδρας, που ζει τη δική του ζωή στο Λονδίνο, ενώ η οικογένειά του στην Κύπρο αγνοεί την ύπαρξή του. Ο 50χρονος Μάικλ, μεγαλωμένος στο Λονδίνο από Ελληνοκύπριους γονείς, επιστρέφει στο νησί για να καταγράψει τις συγκλονιστικές μαρτυρίες Κυπρίων που έζησαν την τουρκική εισβολή, σε ένα ντοκιμαντέρ.

Μια σειρά από φλας μπακ αποκαλύπτουν την δράση του Αρχιεπίσκοπου Μακάριου, την επίσκεψη του στον πρόεδρο Ουίλσον, αλλά και την φυγάδευση του την κρίσιμη μέρα της τραγωδίας της Κύπρου.Η αφήγηση εκτυλίσσεται σε πολλαπλά χρονικά διαστήματα, που εκτείνονται σε δεκαετίες και περιλαμβάνουν τη ζωή του μεσήλικα, πλέον, γιου τους που ζει στο Λονδίνο. Χωρίς να το γνωρίζει η οικογένειά του στην Κύπρο, επέζησε του πολέμου ως βρέφος και μεγάλωσε σε ένα διαφορετικό περιβάλλον. Το ταξίδι της αυτοανακάλυψης και η λαχτάρα του για σύνδεση με τις ρίζες του αποτελούν το βασικό αφηγηματικό νήμα, προσφέροντας γνώσεις για την πολυπλοκότητα της ταυτότητας και του ανήκειν. Η επιστροφή του αγνοούμενου γιου στην πατρίδα του, λειτουργεί ως καταλύτης τόσο για την προσωπική όσο και για τη συλλογική θεραπεία. Συμβολίζει τη δυνατότητα κλεισίματος και λύτρωσης μπροστά στις βαθιές πληγές που προκάλεσε η τουρκική εισβολή.

Με φόντο τα ιστορικά γεγονότα, η ” Famagusta” διερευνά επίσης τον ευρύτερο αντίκτυπο του πολέμου σε άτομα και κοινότητες. Οι συνεντεύξεις που κινηματογραφεί ο Μάικλ στηρίζονται σε πραγματικά γεγονότα, τα οποία στιγμάτισαν τους πρωταγωνιστές, αλλά και όσους έχουν αντίστοιχες μνήμες. Οι συνεντεύξεις φέρνουν στην επιφάνεια το διαρκές τραύμα, των αγνοουμένων, των βασανισμένων, των βιασμένων γυναικών και τον εκτοπισμό που βίωσαν όσοι βρέθηκαν στη φρίκη του πολέμου, καθώς και τα παρατεταμένα σημάδια που αφήνει σε μια κοινωνία που παλεύει με τα επακόλουθα της άγριας επίθεσης. Τα θέματα της αγάπης, της απώλειας και της ανθεκτικότητας διατρέχουν ολόκληρη τη σειρά, υπογραμμίζοντας την ανθρώπινη ικανότητα για επιβίωση μπροστά στη βαρβαρότητα της εισβολής.

Συνολικά, η “Famagusta” περιηγείται στις πολυπλοκότητες του πολέμου και των συνεπειών της απόβασης των Τούρκων στην Κύπρο. Μέσα από τα γεγονότα και τους χαρακτήρες της, προσπαθεί, όχι πάντα με επιτυχία, να εξερευνήσει τα θέματα της απώλειας, της χαμένης ελπίδας της φρίκης του πολέμου. Η αφήγηση ακολουθεί τις αλληλένδετες ζωές των χαρακτήρων που επηρεάστηκαν από την εισβολή στην Αμμόχωστο.Η επιστροφή του αγνοούμενου γιου στην πατρίδα του, με αφορμή το ντοκιμαντέρ για λογαριασμό μια διεθνούς πλατφόρμας, θα αποδειχθεί μοιραίο τόσο για την ίδια του τη ζωή, όσο όμως και για τις ζωές όλων των ηρώων της σειράς «Famagusta».

Με γυρίσματα στην Κύπρο, την Αθήνα και το Λονδίνο, η σειρά, που υπογράφουν ο Αντρέας Γεωργίου, η Βάνα Δημητρίου και ο Κούλης Νικολάου, ξετυλίγει την ιστορία του μαχητικού δημοσιογράφου από την Αγγλία που ταξιδεύει στην Κύπρο για τις ανάγκες του ντοκιμαντέρ με αφορμή τα 50 χρόνια από την επέτειο της τουρκικής εισβολής. Εκείνο που αγνοεί o ήρωάς μας είναι πως τον ταραγμένο Ιούλιο του 1974, βρέφος ακόμη, αποχωρίστηκε στην Αμμόχωστο την πραγματική του μητέρα και μια οικογένεια, που όμως δεν τον ξέχασε ποτέ.

Πρωταγωνιστούν: Γιάννης Μπέζος, Κοραλία Καράντη, Χρήστος Λούλης, Αντρέας Γεωργίου, Αιμιλία Υψηλάντη, στον ρόλο του Παππού ο Γιώργος ΖένιοςΝεοκλής Νεοκλέους, Βασιλική Τρουφάκου, Στέφανος Μιχαήλ, Αστέρω Κυπριανού, Δάφνη Κιουρκτσόγλου, Βαγγέλης Κακουριώτης, Χριστίνα Παπαδοπούλου, Δημήτρης Αντωνίου, Γρηγόρης Γεωργίου, Λουκία Μουσουλιώτη, Τζώρτζια Κουβαράκη, Ανδρέας Χρυσάνθου, Άθως Αντωνίου

Ο Γιάννης Μπέζος, που ερμηνεύει τον ρόλο του Αντρέα Σέκερη, αποκάλυψε τι τον γοήτευσε και ποιες είναι οι προκλήσεις του ρόλου του. “Ο καρπός του ρόλου είναι το βάσανο που υπάρχει. Είναι φαινομενικά μία ευτυχισμένη οικογένεια. Το μεγάλο στοίχημα είναι ότι μονίμως ταλαιπωρείται από αυτό που λείπει, από αυτό που ματώνει την οικογενειακή γαλήνη πάντα. Και αυτό είναι το ενδιαφέρον του”.

Η συγκλονιστική μαρτυρία που ακούσαμε στην πρεμιέρα διά στόματος Μπεμπεδέλη, είναι αληθινή, κι αυτό αποτελεί ένα από τα πιο συγκλονιστικά και συγκινητικά στοιχεία της σειράς, καθώς βασίζεται σε σοκαριστικές μαρτυρίες όσων έζησαν την εισβολή.Και στη συνέχεια των επεισοδίων, θα παρακολουθήσουμε και άλλες πραγματικές ιστορίες μέσα από την έρευνα που πραγματοποίησε ο Δημήτρης Τοκαρής.

To Mega πήρε την πρωτοβουλία αξιοποιώντας το ενδιαφέρον του Αντρέα Γεωργίου, της Βάνας Δημητρίου και του Κούλη Νικολάου να δημιουργήσει τη σειρά για να φέρει στην μνήμη παλιότερων και να γνωρίσει στους νεότερους την ιστορία της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο. Φέτος συμπληρώνονται 50 χρόνια από το 1974, το τρομερό καλοκαίρι εκείνης της χρονιάς κατά την οποία οι ορδές του Αττίλα, με πρόφαση το χουντικό πραξικόπημα στο νησί, εισέβαλαν σ’ αυτό εξανδραποδίζοντας, βιάζοντας, σκοτώνοντας και αφανίζοντας. Οι δημιουργοί ενώ σε πρώτη φάση φαίνεται να έχουν δουλέψει πάνω στο ιστορικό πλαίσιο και θέλουν ν’ αφηγηθούν τα γεγονότα όσο πιο πιστά γίνεται, απόδειξη είναι οι αφηγήσεις που χρησιμοποιούν μέσα από το ντοκιμαντέρ του Μάικλ Κούρτη (Χρήστου Λούλη), ξεφεύγουν και χάνονται στο μελόδραμα, στις τακτικές της εύκολης συγκίνησης και τους κώδικες της χιλιοειπωμένης σαπουνόπερας.

Οι δημιουργοί της σειράς φαίνεται, να ξεκινούν με αγνές προθέσεις και να θέλουν να πουν την ιστορία όσο πιο πιστά γίνεται για να τιμήσουν τους νεκρούς, τους αγνοούμενους και τους επιζώντες που ξεριζώθηκαν βίαια από την κατεχόμενη Κύπρο. Η ιστορία των ίδιων των δημιουργών, όμως, με τα καθημερινά σίριαλ με στοιχεία μελοδράματος και σαπουνόπερας, δεν τους έχει αφήσει να ολοκληρώσουν το εγχείρημα. Το «Famagusta» είναι σαν να βρίσκεται σε μία συνεχή εσωτερική διαμάχη, ανάμεσα στο σκληρό και δυνατό θέμα που πρέπει να αφηγηθεί και του συνηθισμένου μελοδράματος, το οποίο για λόγους τηλεθέασης πρέπει να υπερκεράσει την ιστορικότητα και να ξεφύγει στην ευκολία και την κοινοτοπία.

Η σειρά εν τέλει χρησιμοποιεί την τουρκική εισβολή στην Κύπρο για να πλέξει μια σύγχρονη ιστορία με ερωτικά τρίγωνα, κάποιους αναίτιους και τυχαίους φόνους, πλούσιες και αδιάφορες οικογένειες, δημοσιογράφους ευσυνείδητους και ασυνείδητους, μητέρες που κλαίνε σε κάθε δεύτερη σκηνή για τον κανακάρη τους, μέχρι και βαριές ασθένειες, χιλιοειπωμένα στερεότυπα, θολωμένες καταστάσεις και ανίατες σχέσεις.

Οι ιθύνοντες πάντα ξεκινούν έναν πόλεμο, είτε γιατί επιθυμούν γρήγορη και ανέξοδη δόξα, είτε γιατί θέλουν να αποδράσουν από τα προβλήματα και τη δύσκολη διαχείριση της καθημερινότητας των ανθρώπων. Οι λαοί όμως θα πρέπει να τελειώσουν την αρρώστια των πολέμων, διαφορετικά οι πόλεμοι θα λιώσουν στο καμίνι τους την ανθρωπότητα.