Στον απόηχο της παρουσίασης του βιβλίου της κας Αθηνά Φιλίππου “ANIMA RERUM-H ΨΥΧΗ ΤΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ”

Μία διαφορετική παρουσίαση βιβλίου είχαν την ευκαιρία να απολαύσουν όσοι παραβρέθηκαν το απόγευμα της Τετάρτης 29/1/25 στην “Αγορά Αργύρη”.

Με έντονο το άρωμα αναμνήσεων συνυφασμένο με την ιστορία και το συναίσθημα. Η κα  Αθηνά Φιλίππου μέσα από το βιβλίο της “ANIMA RERUM-H ΨΥΧΗ ΤΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ”, μας διηγήθηκε τις ιστορίες που προκύπτουν μέσα από αντικείμενα πατρογονικά… κάθε αντικείμενο έχει και μία δική του προσωπική ιστορία να μας διηγηθεί, τα σεντούκια πάντα έχουν αυτό το προνόμιο να μας ταξιδεύουν στον χρόνο.

Το βιβλίο παρουσίασε η Ένωση Κυπρίων Νομού Αχαΐας υπό την προεδρία του επανεκλεγέντα δραστήριου προέδρου της Ευάγγελο Πολυβίου.

Mε ομιλητές

τον Πρώην Πρύτανη Πανεπιστημίου Πατρών κο Γιώργο Παναγιωτάκη

τον Ομότιμο καθηγητή Πανεπιστημίου Πατρών κο Σήφη Μπουζάκη…

Παρουσία ανθρώπων από την θρησκευτική, κοινωνική, πολιτική, πολιτιστική και Ακαδημαϊκή ζωή του τόπου, ανάμεσα τους ο καθηγητής ΠΠ  πρώην Υπουργός παιδείας της Κύπρου Ανδρέας Φιλίππου, εκ  μέρους του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Πατρών κκ Χρυσοστόμου ο Πρωτοπρεσβύτερος του ΙΝ Αγίας Σοφίας Πατρών π. Βασίλειος, η Δημοτική Σύμβουλος και μέλος της πολιτιστικής ομάδας του ΔΠ  Αθηνά Καλλιμάνη -Γεωργιτσοπούλου,   ο πρώην Νομάρχης Αχαΐας Στάθης Αθανασόπουλος -Σερέτης, ο πρώην Δήμαρχος Πατρέων επί σειρά ετών Ανδρέας Καράβολας, η πρώην βουλευτής Αχαΐας Μαρία Κυριακοπούλου, ο Αντιπρύτανης Στρατηγικής Διεθνοποίησης και Εξωστρέφειας Πανεπιστημίου Πατρών Διονύσης Μαντζαβίνος, το εκλεγμένο μέλος της Διοίκησης Συμβουλίου ΠΠ Γιώργος Σαλάχας, ο ομ. καθηγητής ΠΠ Πέτρος Γρουμπός, ο καθηγητής ΠΠ Γιάννης Ματσούκας, ο καθηγητής ΠΠ Σωτήρης Βαρνάβας,  ο  πρώην Αντιδήμαρχος Δ. Πατρέων Γεώργιος Ζαφειρόπουλος, η πρόεδρος Αρχιτεκτόνων Ν.  Αχαΐας Ολυμπία Λόη, ο Αντιστράτηγος Αστυνομίας ε.α Δημήτριος Δριβίλας, η δημοσιογράφος  του ραδιοφωνικού σταθμού Πανεπιστημίου Πατρών ” UP FM 103,7″ Μελιώ Κατσιφάρα, ο Ανδρέας Πολυβίου πρώην πρόεδρος της Ένωσης Κυπρίων Ν.Αχαΐας,  ο γιατρός Μιχάλης Κίτρου κ.α.

Χαιρετισμό απηύθυνε εκ μέρους του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Πατρών κκ Χρυσοστόμου ο Πρωτοπρεσβύτερος του ΙΝ Αγίας Σοφίας Πατρών π. Βασίλειος,

ο πρώην Υπουργός Παιδείας της Κύπρου κος Ανδρέας Φιλίππου,

εκ μέρους της Δημοτικής Αρχής η Δημοτική Σύμβουλος και μέλος της πολιτιστικής ομάδας του ΔΠ, η κα Αθηνά Καλλιμάνη Γεωργιτσοπούλου,

Το επίτιμο Μέλος της Ένωσης Κυπρίων Ν. Αχαΐας Διονύσιος Μαντζαβίνος, Αντιπρύτανης Στρατηγικής Διεθνοποίησης και Εξωστρέφειας Πανεπιστημίου Πατρών.

Την εκδήλωση συντόνισε η δημοσιογράφος του πανελλαδικού περιοδικού “Πατρινόραμα” Ευτυχία Λαμπροπούλου

Ο ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών κος Σήφης Μπουζάκης κατά την παρουσίαση ανάφερε τα παρακάτω  τα οποία παραθέτω αυτούσια.

« Ευχαριστώ την κυρία Φιλίππου που με συμπεριέλαβε στους εισηγητές για την παρουσίαση του βιβλίου της anima rerum –Η ψυχή των πραγμάτων. Την ευχαριστώ και γιατί μου ξύπνησε μνήμες επανασυνδέοντας με το όμορφο νησί της, με το οποίο με συνδέουν μακρόχρονοι ιστορικοί συναισθηματικοί και ακαδημαϊκοί δεσμοί. Γι’ αυτό, επιτρέψτε μου μια εισαγωγή με έντονη προσωπική συναισθηματική διάσταση, επειδή  έχω έντονες τις μνήμες από πολλά με πολλούς και εκλεκτούς : φανταράκι στο Τρόοδος πάνω από τα Σπήλια, το 1972, διδασκαλία στα πανεπιστήμια Κύπρου και Λευκωσίας, συμμετοχή μου σε δύο επιτροπές του υπουργείου παιδείας της Κύπρου για τη μεταρρύθμιση της κυπριακής εκπαίδευσης , ζεστή φιλοξενία στα σπίτια των αείμνηστων φίλων Χρ. Θεοφιλίδη και Παν Περσιάνη και του Γιώργου  Φιλίππου, αδερφού του Ανδρεα, ένα Πάσχα στις Σεφερικές Πλάτρες  στο μαγευτικό Τρόοδος, το τραύμα από έναν πικρό καφε στο λιμανάκι της κατεχόμεης Κερύνειας, και , τελος, την επιτιμοποίηση στο ΠΠ με εισήγησή μου του αείμνηστου προέδρου Χριστόφια που είχα την τα τύχη να γνωρίσω.

 Χαίρομαι που οι δύο εισηγητές του βιβλίου κατάγονται επίσης από  νησί, την Κρήτη, το νησί  που δεν ήταν νησί, ήταν θεριό που κείτονταν στη θάλασσα, κατά τον Καζαντζάκη,  και παρουσιάζουν βιβλίο μίας συγγραφέως που κατάγεται από το άλλο μεγάλο νησί, την Κύπρο,  το νησί ‘χρυσοπράσινο φύλλο ριγμένο στο πέλαγος’.

   Το ενδιαφέρον βιβλίο της κ. Φιλίππου έχει για μένα ως ιστορικό της εκπαίδευσης μεγάλο  ενδιαφέρον, γιατί τα τεκμήρια ιστορίας της συγγραφέων, με τα οποία ανοίγει τον διάλογο που καταγράφει στο βιβλίο,  είναι τα πράγματα, τα πράγματα που μιλούν που έχουν ψυχή, είναι ψυχάρες όπως λένε οι νεολαίοι μας. Στον χώρο των ιστορικών τεκμήρια μας,  πηγές μας, είναι συνήθως  έγγραφα, επιστολές, νόμοι εγκύκλιο που τα βασανίζουμε για να μας μιλήσουν . Στην περίπτωση της κ. Φιλίππου  βασανιστήρια δεν χρειάστηκαν. Μεράκι και σεβασμός στην ιστορική μνήμη απαιτείται, ένα άλλο ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ, για να διατηρηθούν, αλλά και να μιλήσουν. Επίσης, τα δικά της ιστορικά τεκμήρια, τα πράγματα, είναι περισσότερο ανθεκτικά από τα τεκμήρια των ιστορικών που ενίοτε οδηγούνται στην πυρά, προκειμένου να καούν –στην εκπαίδευση θυμόμαστε όλοι το ΝΑ ΚΑΩΣΙ, το 1921- για να μη μιλήσουν. Θα θυμάστε ότι τα αρχεία  της εθνικής μας αντίστασης και του εμφυλίου  έγιναν παρανάλωμα στο Χαλυβουργείο της Ελευσίνας, παρά την κραυγή του αείμνηστου ιστροικ0ύ Φίλιππου Ηλιού, με το γνωστό άρθρο του στην ΑΥΓΗ, ΠΡΙΝ ΚΑΟΥΝ.         

  Η συγγραφέας δηλώνει ότι ζηλεύει τα πράγματα επειδή εμείς φεύγουμε, αλλά αυτά μένουν και συγκρατούν κάτι από τη ζωή μας και από την ψυχή μας τη δική μας και των προγόνων μας.  Σημειώνει στον πρόλογό της: « Οι άνθρωποι φεύγουν, αλλά κάποια πράγματα που δημιούργησαν, ή χρησιμοποίησαν ή χάρισαν ή ανακάλυψαν ζούνε χρόνια πολλά παραμένουν εξοργιστικά άφθαρτα και αποτελούν τεκμήρια μιας παρελθούσης ζωής.  Με αυτά τα άφθαρτα και ανεκτίμητης αξίας   ιστορικά τεκμήρια, η συγγραφέας ανοίγει διάλογο, συνομιλεί μαζί τους,  απαντώντας θετικά στην πρόσκλησή τους « Γράψτα εσύ  που μας ξέρεις και μας καταλαβαίνεις. Αυτοί που θα διαβάσουν θα κρίνουν αν έχουμε σημασία…»

Η συγγραφέας, συνομιλώντας με τα πράγματα που είναι μέρος της μακράς ιστορίας του τόπου γράφει την ιστορία του τόπου, μία  πολυτάραχη ιστορία, με πετάγματα και καθιζήσεις, με εθνικά τραύματα και δράματα, με γενοκτονίες, με πείνα και στερήσεις,  πολέμους και προσφυγιά, με  καταστροφές και θριάμβους  για να θυμηθούμε τον Στάθη Καλύβα.  Πρόκειται για μια μικροϊστορπια, μία ιστορία από τα κάτω, μιας ιστορικής οικογένειας που ξεκινά από την Καππαδοκία, τη Μικρά Ασία, τον Πόντο, για να ακολουθήσει τον δρόμο της προσφυγιάς, να φτάσει στις Σέρρες και στη συνέχεια στην Κύπρο για να ξαναζήσει την τραγωδία της τουρκικής εισβολής, τη κατοχής, της προσφυγιάς, της διαίρεσης, του ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ. Έτσι, δεν γράφει μόνο την ιστορία της οικογένειάς της, αλλά την ιστορία του κυπριακού αλλά και όλου του Ελληνισμού.  Εν τέλει είναι η ιστορία μιας χώρας, ενός έθνους ή και του ανθρώπινου είδους. Σημειώνει η συγγραφέας: «Aνοίγω σεντούκια και βγάζω  κειμήλια., ξεφυλλίζω άλμπουμ και ασπάζομαι προγόνους, ξεκαθαρίζω αρχεία και ξεφυτρώνουν πλήθος τα ντοκουμέντα από την πολιτική κοινωνική και επιστημονική Ελλάδας και Κύπρου την πρόσφατη και την πολύ παλαιότερη. Οι παππούδες και οι γιαγιάδες οι γονείς μας , εμείς οι ίδιοι μαζί με τους απογόνους μας , είμαστε ανυποψίαστοι ήρωες στην εποποιία του 20ού αιώνα μια ιστορική περιπέτεια με πολέμους και προσφυγιές , εισβολές και κατοχές, αλλά και γάμους , παιδιά, δουλειές, σπουδές, αξιώματα και προκοπή». 

 Η συγγραφέας ξεκινά τη συναρπαστική αφήγηση από την εποχή των παππούδων και των γιαγιάδων, του Κυριάκου και της Αθηνάς  Έτσι μας μεταφέρει στις ζωές των ανθρώπων στη Σαμψούντα, την Τραπεζούντα, πριν από τους μεγάλους διωγμούς, και τις γενοκτονίες όταν χριστιανοί και μουσουλμάνοι Αρμένιοι και Σύριοι ζούσαν και ευημερούσαν στα προγονικά μέρη της Μικράς Ασίας. Αυτή η εισρηνική συμβίωση, η ώσμωση λαών και πολιτισμών και θρησκειών υπήρξε και στη Λεμεσό που δεν είχε πράσινη γραμμή με έναν φωτισμένο δήμαρχο, αν θυμάμαι καλά, Ανδρέα, λεγόταν Βενιαμίν.  

Τα πράγματα, τα άφθαρτα αντικείμενα από αυτήν την περίοδο κουβαλούν ζωή, αρχοντιά, μεράκι, όνειρο όραμα, φαντασία , υπομονή, κόπο και είναι  όλα χειροποίητα  Για ένα τέτοιο πράγμα γράφει σχετικά ¨ Ένα περίτεχνο γυάλινο μπουκαλακι από άρωμα ανέκαθεν άδειο, αλλά εξακολουθεί να μοσχοβολά. Η ετικέτα γράφει ΕΟΝΙΑ Ιωνία. Ένα άλλο εξακολουθεί να περιέχει το αρχικό του άρωμα , ή μάλλον, ένα συμπυκνωμένο απόσταγμα όπως αναφέρεται.  Το γυάλινο πώμα του έχει σφίξει καλά και δεν επιτρέπει την εξάτμιση . Ακόμη και κλειστό ευωδιάζει υπέροχα. 

  Μένω σε λίγα ακόμη παραδείγματα από τα τραύματα του Ελληνισμού, όπως μας τα μεταφέρει η συγγραφέας με τη φωνή των πραγματων.

1922- ενότητα ‘το βιβλίο του πατέρα’  Γράφει αντιγράφοντας από αυτό το ιστορικό και ανεκτίμητο τεκμήριο γιατί τα αδέρφια ήταν αγαπημένα  . «Είμαστε αγαπημένοι, γράφει,  γιατί οι γονείς μας δεν μας άφησαν τίποτα». Σοφή διαπίστωση που μου θυμίζει αυτόμπου είχε γράψει ένας γάλλος φιλόσοφος « Είχα τον μεγάλο πλούτο να γεννηθώ φτωχός». Ο πατέρας, όμως, αφησε μία πολύτιμη παρακαταθήκη, ένα βιβλίο. Ένα μόνο μικρό απόσπασμα από το βιβλίο του πατέρα που περιγράφει το δράμα της προσφυγιάς, το 1922 « Η πρώτη γενιά  που ήλθε στις Σέρρες μετά το 1922 αγωνίστηκε σκληρά για να επιβιώσει , να κρατηθεί και να κρατήσει κι εμάς , τη δεύτερη γενιά στα πόδια της, διότι ήμασταν άγνωστοι μεταξύ αγνώστων, Οι ταλαιπωρίες των πρώτων χρόνων δεν περιγράφονται..  Κανένας από τη γενιά μου δεν τελείωσε το δημοτικό σχολείο πλην του αδελφού μου Μήτσου   …. Η δεύτερη γενιά επίσης υπέφερε, στερήθηκε πολλά…. Ήρθε η τρίτη γενιά βγάλαμε επιστήμονες και εμπόρους με αρκετά εισοδήματα , αλλά αυτή η ευημερία έφερε και τη χαλάρωση των συγγενικών δεσμών. Δεν είχε πια ανάγκη ο ένας τον άλλο….»     

  1940  Τα πράγματα που εδώ μιλούν είναι μια κουρελιασμένη κουβέρτα , ένα πλεκτό κασκόλ και μια ολομέταξη μαντήλα της Κορυτσάς. Ο πατέρας της Αθηνάς ανήκε στα παιδία που το 1940 κατέθεσαν τα νιάτα τους στην Ελλάδα, όπως γράφει. Και ο δικός μου πατέρας Αθηνά, ανήκε σε αυτά τα παιδιά, Παιδιά της Ελλάδος παιδιά που σκληρά πολεμάτε πάνω στα βουνά τραγούδησε η ανεπανάληπτη Βέμπο. 

   Και μετά η κατοχή, η πείνα, η δυστυχία, οι ασθένειες οι εκτελέσεις, οι  θάνατοι,. Πάλι το βιβλίο του πατέρα είναι πολύτιμη πηγή. Γράφει σχετικά « Στην κατοχή, η οδός Εγνατία και Μοναστηρίου έμοιαζαν σαν ένα απέραντο πανηγύρι με τους πάγκους των προσφύγων , διότι τα περισσότερα μαγαζιά ήταν εβραϊκά και ήταν κλειστά. Δεν μου φεύγει από το μυαλό το δράμα των Εβραίων . Έβλεπες άνδρες, γυναίκες, παιδιά γέρους, και αρρώστους στα καροτσάκια με ζωγραφισμένη την αγωνία στο πρόσωπό τους να τους περνούν από την Εγνατία εις φάλαγγα οι Γερμανοί για τον σιδηροδρομικό σταθμό, όπου τους έβαζαν σε βαγόνια φορτηγά για εκεί που όλοι ξέραμε» Νταχάου, Άουσβιτς, προσθέτω εγώ. 

Περιορίζομαι στα παραπάνω και αφήνω τα σημαντικά σχετικά πρόσφατα με την ιστορία επιτυχιών της οικογένειας Φιλίππου. Με τον Ανδρέα να κατακτά με τον αγώνα του κορυφές ακαδημαϊκές και άλλες. Καθηγητής στο ΠΠ. Αντιπρύτανης με πρύτανη τον αείμνηστο σύντεκνό μου Θανάση Σαφάκα, , υπουργός Παιδείας με σημαντικό μεταρρυθμιστικό έργο, πάντα με την Αθηνά δίπλα του  κολώνα του σπιτιού και, επίσης, επιτυχημένη δημοσιογράφο. Εξάλλου, μην ξεχνάμε ότι πίσω από έναν μεγάλο άνδρα κρύβεται μια μεγάλη γυναίκα. 

 Κλείνω. 

 Αγαπητή Αθηνά, η ανάγνωση του βιβλίου σας ήταν για μένα απόλαυση αλλά και απόκτηση νέας γνώσης. Όχι μόνο της πλούσιας ιστορίας  δύο ιστορικών  οικογενειών, αλλά και ενίσχυσης των γνώσεων μου στη ιστορία του Ελληνισμού, ιδιαίτερα του κυπριακού που με έκανε να αγαπήσω ακόμη περισσότερο τους Κυπρίους. Έκανα, όμως, και μία σκέψη που τη λέω δημόσια. Με αυτό το εκπληκτικά πλούσιο ιστορικό υλικό, τα σπάνια πράγματα,  που διεθέτετε,  μπορείτε  να δημιουργηθεί ένα Λαογραφικό Μουσείο σε μία κυπριακή πόλη, Θα είναι τεράστια παρακαταθήκη της οικογένειας Φιλίππου στις επόμενες γενιές του κυπριακού Ελληνισμού για να ΜΗΝ ΞΕΧΝΑ.  Έχω την βεβαιότητα ότι έχετε κάνει σχετικές σκέψεις».   

Η βραδιά που ακολούθησε στο DECK ήταν ακόμα πιο ενδιαφέρουσα, ανάμεσα σε αγαπητά πρόσωπα… με συζητήσεις και αναλύσεις για όλα εκείνα που μας δίνουν δύναμη να συνεχίσουμε!