Ο Πέτρος Ψωμάς είναι μια πολυδιάστατη προσωπικότητα ειδικά όταν μιλάμε για το Πατρινό Καρναβάλι. Καθώς πέραν και του θεσμικού του ρόλου που μπορεί να προτείνει πράγματα καθότι υποψήφιος δήμαρχος,δεν παύει να είναι από τους παλαιότερους καρναβαλιστές και μας μεταφέρει την ιστορία του περίφημου γκρουπ”94″. Μας εξηγεί τι σημαίνει Καρναβάλι ,τι αλλά χρειάζεται και μας θυμίζει και την ιστορία του περίφημου κρυμμένου θησαυρού μιας και έχει γράψει και βιβλίο για το διάσημο παιχνίδι του Πατρινού Καρναβαλιού!
Συνέντευξη του Πέτρου Ψωμά στον δημοσιογράφο Σωτήρη Γεωργίου
Καρναβάλι σημαίνει πρωτίστως πολιτισμός !
Πέτρο θύμισε μας την καρναβαλική σου ιστορία που για κάθε Πατρινό είναι τίτλος τιμής αν το λέμε καλά!
Π.Ψ: “Είναι τίτλος τιμής, πράγματι. Υπάρχει στο DNA μας το Καρναβάλι, αλλά χρειάζεται και να το συντηρούμε. Προσωπικά είχα την τύχη να μεγαλώσω σε ένα σπίτι καρναβαλιστών, με τους δυο γονείς να εκφράζουν με διαφορετικό τρόπο την καρναβαλική τους ταυτότητα. Πήρα στοιχεία και από τους δύο, όπως ακριβώς το Πατρινό Καρναβάλι που εξελίχθηκε ως ένα μείγμα καρναβαλιών. Παράλληλα με τη μεταμφίεση, τη συμμετοχή και τη διασκέδαση, διδάχθηκα την κουλτούρα του πατρινού καρναβαλιστή, μελέτησα την ιστορία του Καρναβαλιού μας και συμμετείχα στα δρώμενα μαθαίνοντας ταυτόχρονα πως προέκυψαν οι παραδόσεις, τα έθιμα και οι ιδιαιτερότητες του Πατρινού Καρναβαλιού. Έτσι έφτασα ως την εφηβεία με μια πλούσια καρναβαλική πανοπλία.
Τα υπόλοιπα τα ανέλαβε ο… Άλκης Στέας αυτοπροσώπως, με την αρχοντιά του, την ευγλωττία, την καθαρή φωνή και κυρίως τη δεινότητά του να διατυπώνει γρίφους και θέματα κρυμμένου θησαυρού. Με τον συμμαθητή Φώτη Λουριδά μεταμορφώσαμε την κοινή μας επιθυμία να λύνουμε τους γρίφους σε δήλωση συμμετοχής πληρώματος στο παιχνίδι του Κρυμμένου Θησαυρού. Η ιδέα έπεσε το 1987, παρελάσαμε πρώτη φορά το 1988 και, έκτοτε, το Πλήρωμα 94 δεν έλειψε ποτέ από το Πατρινό Καρναβάλι και συμμετέχει γράφοντας μια πλούσια αυτοτελή ιστορία, εντός και εκτός Καρναβαλιού, εντός και εκτός Πάτρας, εντός και εκτός Ελλάδας.”
Τι είναι για την Πάτρα τελικά το Καρναβάλι; Αλλά και τι σημαίνει βαθύτερα Καρναβάλι;
Π.Ψ: “Για την Πάτρα είναι το κορυφαίο πολιτιστικό της δρώμενο, με μια αξιομνημόνευτη μοναδικότητα και ρίζες βαθιές στο χρόνο και στις παραδόσεις. Καρναβάλι σημαίνει πρωτίστως πολιτισμός και τέχνες, είναι μια συλλογική προσπάθεια μεμονωμένων προσώπων και φορέων που εξελίσσεται διαρκώς, είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο που συμπυκνώνει όλες τις πτυχές της κοινωνικής ζωής της πόλης, είναι ένας τρόπος έκφρασης που τους χωράει όλους, είναι η δημοκρατία σε… συσκευασία εθίμου”.
Ποιες οι διαφορές στα παλαιότερα Καρναβάλια και στο σημερινό; Είναι θέμα αλλαγής γενιών ή της σύγχρονης εποχής που βλέπουμε ότι έχει χαθεί κάπως το παρεΐστικο παλαιότερο κλίμα;
Π.Ψ: “Δεν έχει χαθεί αυτό το κλίμα. Εμείς ως παρέα το βιώνουμε άριστα. Και γνωρίζω πως είναι πολλές οι συντροφιές της πόλης που το ζουν όπως παλιά: πληρώματα, συλλογικότητες, σχολεία, γειτονιές, οικογένειες, δομές, φορείς. Απλώς η πόλη μεγάλωσε και το Καρναβάλι της επίσης. Οι συνθήκες άλλαξαν, το ίδιο συνέβη και με το Καρναβάλι. Η εποχή έχει πλέον άλλες ταχύτητες, άλλες νόρμες, άλλες συνθήκες, άλλες αξίες. Μοιραία μεταμορφώνεται, παράλληλα, και το Καρναβάλι. Η προσαρμοστικότητα του Πατρινού Καρναβαλιού στις εποχές και στις εκάστοτε εξελίξεις είναι ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του γνωρίσματα. Όπως εξωραΐζουμε τα χρόνια τα παλιά, έτσι έχουμε την τάση να κάνουμε και με το Καρναβάλι. Είναι σαφώς διαφορετικό το σημερινό, επ’ ουδενί δεν είναι κατώτερο από των προηγούμενων δεκαετιών ή γενιών. Εν τέλει ο καθένας ζει, βλέπει και αξιολογεί το Καρναβάλι όπως εκείνος επιλέγει. Κι αυτός ο πλουραλισμός είναι επίσης γονιδιακό στοιχείο του Πατρινού Καρναβαλιού”.
Για την Πάτρα είναι το Καρναβάλι εξαγώγιμο προϊόν και η διαφήμισή της; Και αν ναι, γίνεται σωστά η προσπάθεια εξωστρέφειας;
Π.Ψ: “Σαφείς μονολεκτικές απαντήσεις: Ναι και όχι! Πρόκειται για ένα 100% εξαγώγιμο προϊόν, λόγω της αυθεντικότητας και της μοναδικότητάς του. Η Πάτρα θα μπορούσε να ζει από το Καρναβάλι της και μόνο. Δεν το πιστεύω απλώς, μπορώ και να το τεκμηριώσω. Η Σαντορίνη έχει το ηλιοβασίλεμα, το Παρίσι το Λούβρο και η Νέα Υόρκη το Άγαλμα της Ελευθερίας. Ε, η Πάτρα έχει το Πατρινό Καρναβάλι. Το προβάλλουμε; Πλημμελώς. Το εξάγουμε; Ελάχιστα. Είμαστε εξωστρεφείς; Όχι όλοι και όχι συνειδητά, μεθοδικά, οργανωμένα.
Μπορούμε; Σαφώς και ναι. Στα πλαίσια του Πατρνιού Καρναβαλιού, άλλωστε, έχουμε αποδείξει –όλοι σε όλους- πως μπορούμε να κάνουμε τα πάντα. Χρειάζεται να το θελήσουμε, να το πιστέψουμε, να το οργανώσουμε, να το στοχεύσουμε, να το αναθέσουμε στους ειδικούς και θα το καταφέρουμε. Δυστυχώς ή ευτυχώς σε αυτή την προσπάθεια χρειάζεται αρωγός και ο Δήμος Πατρέων –τουλάχιστον χρειάζεται να συναινεί ή, έστω, να μη βάζει εμπόδια”.
Αισθανόμαστε ότι είναι σαν να έχει μικρύνει η καρναβαλική περίοδος. Αν ισχύει, που οφείλεται αυτό;
Π.Ψ: “Δεν έχει μικρύνει καθόλου. Ρωτήστε τα πληρώματα που προετοιμάζονται από το καλοκαίρι, ρωτήστε τα σχολεία που το βιώνουν αμέσως μετά την Πρωτοχρονιά, ρωτήστε τους επαγγελματίες της τοπικής πολιτιστικής βιομηχανίας που απασχολούνται ολοχρονίς, ρωτήστε την εστίαση που είναι ετοιμοπόλεμη για πλήρη καρναβάλια από τις 17 Ιανουαρίου έως την Καθαρά Δευτέρα. Τότε, τι λείπει και μας φαίνεται μικρό; Η προβολή των δράσεων, η έγκαιρη και σωστή οργάνωση, η επισκεψιμότητα, η πίστη της πόλης στο προϊόν και στη δυναμική του”
Η Πάτρα έχει τις υποδομές για να φιλοξενεί 100.000 κόσμο ή και παραπάνω αν εξελιχθεί και άλλο το προϊόν;
Π.Ψ: “Όχι, δεν έχει. Μπορεί και πρέπει να αποκτήσει επιπλέον κλίνες από τις λίγες που διαθέτει. Με καρναβαλική ευρηματικότητα μπορεί να δημιουργήσει εναλλακτικούς τρόπους φιλοξενίας (σε καράβια αραγμένα στο λιμάνι της, σε ξενοδοχεία γειτονικών πόλεων με εξασφάλιση «καρναβαλικής» συγκοινωνίας σε όσους διαμένουν εκεί, υπάρχουν κι άλλοι τρόποι, κι άλλες ιδέες). Βέβαια τους εκατοντάδες χιλιάδες επισκέπτες η Πάτρα μπορεί να τους αντέξει αρκεί να μετατρέψει τις επισκέψεις του τριημέρου σε… ετήσιες!
Τι χρειάζεται; Ένα σύγχρονο θεματικό καρναβαλικό πάρκο που θα προσφέρει στον τουρίστα μια πλήρη καρναβαλική εμπειρία οποιαδήποτε εποχή του χρόνου. Εύστοχη κίνηση θα ήταν επίσης η δημιουργία ενός Καρναβαλιού – καθρέπτη μέσα στην καλοκαιρινή περίοδο (δεν είναι δική μου ιδέα, την δανείζομαι ως επιτυχημένη πρακτική από πολλά Καρναβάλια βαλκανικών και άλλων ευρωπαϊκών πόλεων). Οι ιδέες είναι πολλές. Άλλες έχουν κατατεθεί, άλλες υλοποιούνται αλλού, άλλες γεννιούνται στη διαδρομή”.
Έχεις βγάλει εδώ και μια 20ετία ένα βιβλίο για τον κρυμμένο θησαυρό. Για πολλούς είναι αυτό το παιχνίδι που απογείωσε το Πατρινό Καρναβάλι. Αλλά τελικά τι είναι ο κρυμμένος θησαυρός; Μπορούμε να πούμε αναλυτικά;
Π.Ψ: “Το βιβλίο «Ο θησαυρός είναι κρυμμένος στο σακούλι» έχει πλέον παλιώσει. Κυκλοφόρησε το 2002 και ήταν το πρώτο που γράφτηκε ποτέ για αυτό το… επιπόλεο (επί μια πόλης, εννοώ) παιχνίδι, που εδώ και 60 χρόνια συμπορεύεται με το Πατρινό Καρναβάλι. Κυκλοφόρησαν ενδιαφέρουσες εκδόσεις για το παιχνίδι στην πορεία των χρόνων, αξίζει μεγαλύτερης παρουσίασης, μελέτης και ανάλυσης. Είναι μοναδική η προσαρμογή αυτού του κατά βάση προσκοπικού παιχνιδιού στα δεδομένα της πόλης, του Καρναβαλιού της και της κάθε εποχής.
Τι είναι ο «Κρυμμένος Θησαυρός». Επιτρέψτε μου να ανοίξω το βιβλίο στη σελίδα 35 και να αντιγράψω τις λέξεις με τα έντονα γράμματα που διατρέχουν το συγκεκριμένο κεφάλαιο και απαντούν την ερώτησή σας. Έχει ενδιαφέρον πως και τότε στα 30 μου και σήμερα στα 50+ τα ίδια πιστεύω για αυτή τη μαγική και λατρεμένη διαδικασία.
Ο Κρυμμένος Θησαυρός, λοιπόν, είναι συμμετοχή, άμιλλα, ανταγωνισμός, ανατροπή, υπέρβαση, υπερβολή, εκτόνωση, διάλειμμα, φευγιό, μικρογραφία ζωής, παρακολούθηση εξελίξεων, διαμόρφωση τάσεων, συλλογή αναμνήσεων, ταξίδι, ματαιοπονία, αυθεντικότητα, αυθορμητισμός, διασκέδαση, δημιουργία, πολιτισμός, παιδεία, αντάμωμα, συνεργασία, αλληλοσυμπλήρωση, ισορροπία, ποικιλία, φιλοδοξία, πορεία, παρέλαση, διαδρομή, δόσιμο που δεν εξαγοράζεται, πάθος που δεν εξαργυρώνεται, βίωμα που δεν αναβιώνεται. Καθένα από τα παραπάνω στο βιβλίο μου εξηγείται επαρκώς, με παραδείγματα, ιστορίες και σκεπτικό”.
Φέτος τι γκρουπ έχετε και τι περιμένουμε;
Π.Ψ: “Φέτος το Πλήρωμα 94 θα οπτικοποιήσει τον Φάουστ, το κλασικό αριστούργημα του μεγάλου Γερμανού συγγραφέα Γιόχαν φον Γκαίτε. Ο Faust εκτός από συγγραφική επιτυχία, ενέπνευσε όλες τις τέχνες: την ποίηση, τη λογοτεχνία, την γλυπτική, τη ζωγραφική, τον κινηματογράφο, τώρα εμπνέει και το Πατρινό Καρναβάλι!
Ο πονηρός «κόκκινος» Μεφιστοφελής βάζει στοίχημα με το Θεό ότι θα καταφέρει να κερδίσει την ψυχή του σεβάσμιου «λευκού» Φάουστ. Τον επισκέφτηκε, έπιασε την κουβέντα μαζί του και ύστερα από συζήτηση υποσχέθηκε να του παραδώσει την ψυχή του. Προκειμένου να είναι σίγουρος για την τήρηση της μεταξύ τους συμφωνίας, έβαλε τον Φάουστ να υπογράψει ένα συμβόλαιο με το ίδιο του το αίμα. Ο Φάουστ στο τέλος συναινεί σε ένα μονοπάτι σκοτεινό και καταστροφικό. Κατά τη διάρκεια αυτού του «ταξιδιού» μετανιώνει για τη συμφωνία ωστόσο αυτή είναι μη αναστρέψιμη.
Το στιγμιότυπο που θα παρουσιάσουμε εμείς ως Πλήρωμα 94 στην παρέλαση, είναι ο λευκός Φάουστ ως καλλιτέχνης πιανίστας που προσπαθεί να βρει την έμπνευση για το έργο του, περιτριγυρισμένος από αθώες ψυχές αγγέλων. Την ίδια στιγμή τον ακολουθεί ο Μεφιστοφελής με το συμβόλαιο στο χέρι και την κόκκινη παρέα του, που έχει ενδώσει ήδη στους πειρασμούς και τον ακολουθεί πιστά ως στρατός. Πρόκειται για ένα απαιτητικό στιγμιότυπο που πιστεύουμε πως θα το αποδώσουμε πειστικά. Θέατρο δρόμου παρουσιάζουμε ως Πλήρωμα από το 2017 («Παραθερισταί»), οπτικοποίηση βιβλίου επιχειρήσαμε και το 2023 («Όλιβερ Τουίστ»). Φέτος εξελισσόμαστε και συνεχίζουμε”…
Ασχολείσαι και με την τοπική αυτοδιοίκηση και ήσουν υποψήφιος δήμαρχος. Τι πρέπει να αλλάξει για να βελτιωθεί το προϊόν που λέγεται Πατρινό Καρναβάλι;
Π.Ψ: “Τα υπονόησα και παραπάνω: χρειάζεται το Καρναβάλι να υπηρετηθεί από τις αρχές του σύγχρονου μάρκετινγκ, να το διαχειριστούμε ως το πολυτιμότερο προϊόν της πόλης, να εμπιστευτούμε τις θέσεις-κλειδιά στους ειδικούς, να δουλέψουμε συλλογικά και συνεργατικά και να επιδιώξουμε εξωστρέφεια. Κύρια προαπαιτούμενα: η άριστη σχέση δήμου-καρναβαλιστών, η ανοικτοσύνη στη διοίκηση, η υποστήριξη πρωτοβουλιών, η στήριξη των καρναβαλανθρώπων της πόλης, η στόχευση ξένων κοινών, η προβολή και διαφήμιση με έξυπνους τρόπους, η δημιουργία μιας Carnival Land παγκόσμιων προδιαγραφών”.
Πολλά παράπονα ακούμε από τον χώρο της εστίασης για το Καρναβάλι όσον αφορά την προστασία τους από την διοικούσα Αρχή. Τι πρέπει να αλλάξει;
Π.Ψ: “Σύνταξη, άμεσα, μιας ρεαλιστικής κανονιστικής και τήρησή της. Χτίσιμο εμπιστοσύνης και πειθαρχία στους κανόνες. Περιφρούρηση. Προσπάθεια να μοιράζεται ο κόσμος στην πόλη: σε άλλες γειτονιές (αποκέντρωση), σε άλλες ώρες (με δρώμενα όλο το 24ωρο), σε άλλα τριήμερα (με πανελλαδική προβολή όλης της καρναβαλικής περιόδου και όχι μόνο του τελευταίου Σαββατοκύριακου). Δεν είναι εύκολη η διαχείριση, ομολογώ. Γι’ αυτό και απαιτεί καλές προθέσεις, εξαιρετικές σχέσεις, έγκαιρη και δίκαιη θεραπεία αστοχιών, έγκαιρο προγραμματισμό, συνεννόηση”.
Έχοντας και μια θέση θεσμική, ποιό το μήνυμα της Πάτρας σε όσους θα την επισκεφθούν;
Π.Ψ: “Να φροντίσουν να περάσουν ωραία, να ενταχθούν στα δρώμενα, να αφουγκραστούν τον παλμό της γιορτής, να ανακαλύψουν τα κρυμμένα μυστικά της πόλης, να εμπιστευτούν τους πατρινούς για την πλοήγησή και τη διασκέδασή τους, να συγχωρήσουν τα λάθη και τις παραλείψεις μας, να οπλιστούν με υπομονή και ψυχραιμία, να τραγουδήσουν «Πατρινό Καρναβάλι για Πάντα», να μάθουν τους στίχους των καρναβαλικών μας τραγουδιών, να πουν σε εμάς τα παράπονα και στους φίλους τους το πόσο καλά πέρασαν.
Α, και κάτι τελευταίο: Τους παροτρύνω να έρθουν στην Πάτρα ξανά, κάποια άλλη εποχή του χρόνου, για να μπορέσουν να απολαύσουν όλα όσα η πόλη διαθέτει και προσφέρει και τα οποία, μοιραία, καλύπτονται αυτές τις μέρες από το πέπλο της μεγάλης γιορτής. Και να τους ευχαριστήσω, βέβαια, που μας προτίμησαν, γιατί αποτελούν κι αυτοί, με τον ερχομό και με το ενδιαφέρον τους, συστατικό αυτού που λέγεται Πατρινό Καρναβάλι”.
*Οι φωτό είναι από το προσωπικό αρχείο του κ.Ψωμά