Της Γεωργίας Ι. Νικολοπούλου
Όταν η φαντασία γίνεται ένα με την πραγματικότητα, το όνειρο γίνεται αντίδοτο στη φρίκη.
Ένα κλασικό ιπποτικό αριστούργημα, το Δον Κιχώτη του Μιγκέλ ντε Θερβάντες επέλεξε για τη σαιζόν 2023-2024 το Θεατρικό Εργαστήρι της Πολυφωνικής, μια παράσταση ενταγμένη στο πρόγραμμα εκδηλώσεων του Πατρινού Καρναβαλιού 2024, με την υποστήριξη της ΚΕΔΗΠ.
Στο τιμόνι της παράστασης, σύλληψη-διασκευή-διδασκαλία-σκηνοθεσία όπως πάντα, η Αθηνά Καλλιμάνη – Γεωργιτσοπούλου.
Ο Δον Κιχώτης του Μιγκέλ ντε Θερβάντες είναι ένα έργο της παγκόσμιας λογοτεχνίας που έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από εξήντα γλώσσες, χιλιοδιαβασμένο και χιλιοερμηνευμένο σκηνικά, με άλλα κρυμμένα και άλλα ξεκάθαρα μηνύματα.
Πόσο επίκαιρος είναι σήμερα ο Δον Κιχώτης με τον τρόπο που τον παρουσίασε η Αθηνά Kαλλιμάνη;
Την Κυριακή το βράδυ στον Πολυχώρο των Παλαιών Σφαγείων η παράσταση αξιώθηκε μια μεγάλη αγκαλιά σ έναν κατάμεστο από όλες τις ηλικίες πολυχώρο, γιατί ούτε ο αλτρουισμός, ούτε οι αξίες που υπηρετεί έχουν ηλικία.
Οι ηθοποιοί μέσα από καθαρότατες ερμηνείες χωρίς πομπώδεις μεγαλοστομίες, έδωσαν μαθήματα μέτρου και εκφραστικότητας.
Ο Δον Κιχώτης στη σκηνή άλλαξε υπόσταση. Γιατί δεν είδαμε έναν ιππότη περίγελο, ελεεινό. Είδαμε έναν ακέραιο γνήσιο ρομαντικό με τις αξίες της ιπποσύνης και της ευγένειας, που ναι μεν τσαλακώθηκε και ταπεινώθηκε, αλλά περίγελος δεν έγινε ποτέ. Γιατί είδαμε έναν ιππότη μοναχικό αλλά ποτέ μόνο. Γιατί ευλογήθηκε την αφοσιωμένη φιλία του πιστού του ιπποκόμου. Είδαμε έναν ιππότη που δεν αποσυνδέθηκε από τις αξίες του, ούτε στο τέλος, όταν αποφάσισε να γειωθεί εξελισσόμενος στον πραγματικό κόσμο.
Ο υποδυόμενος τον απλοϊκό χωρικό Σάντσο Πάντσα, υπηρέτησε με έναν μοναδικό συνδυασμό χιούμορ – εξυπνάδας, τις δικές του αξίες της αφοσίωσης και της φίλιας.
Οι σκηνές αλληλοδιαδέχονταν χωρίς κενά και μεταπτώσεις, γεγονός κρίσιμο για κάθε παράσταση και κάθε σκηνικό είδος. Η δε φυσική διαδοχή των χωρίων, κατέδειξε την επίπονη προσπάθεια και τον επαγγελματισμό όλων των συντελεστών της.
Η ατμόσφαιρα συνειρμικά θύμισε εν πολλοίς λυρικό θέατρο, ιδιαίτερα η σκηνή των Βενεδικτίνων καλόγερων που παρέπεμπε σε δραματική όπερα. Ο δε «χορός των μαγεμένων» όπως και η τελετουργία του νεκρού, περιείχαν μια ξεκάθαρη αναφορά στη δομή του αρχαίου θεάτρου.
Τα σκηνικά και τα κουστούμια του Δημήτρη Ράπτη, πρωτότυπα και αφαιρετικά, έδωσαν ένα μετα-μοντέρνο τόνο, ειδικά το ψωραλέο άλογο, ο Ροσινάντε, και ο υποβλητικός ανεμόμυλος- γίγαντας.
Τα μηνύματα ξεκάθαρα, πέτυχαν το στόχο της απεύθυνσης σε όλες τις ηλικίες. Όπως στο ότι το νησί μας βρίσκεται μέσα μας. Και ότι ο ιππότης στο τέλος, δεν πεθαίνει, αλλά εγκαταλείποντας την ουτοπία, εξελίσσεται συνειδητοποιώντας το βαθύτερο τον εαυτό του.
Πόσο πιστότερο συμβολισμό μπορούσε άραγε να πετύχει η σκηνοθέτης στο σημερινό αιμόφυρτο κόσμο που ψυχορραγεί; Πώς μπορεί να γίνει αυτός ο κόσμος υποφερτός για τον καθένα μας; Αυτά τα ερωτήματα έθεσε η παράσταση.
Μέχρι τώρα οι περισσότεροι πιστεύαμε ότι ο Δον Κιχώτης είναι έναν τυχοδιώκτης απ’ όπου και η φράση «Δονκιχωτικός τυχοδιωκτισμός». Η παράσταση μας δίδαξε το αντίθετο. Ότι όσοι δε συγχωρούν τους ευαίσθητους ώριμους, ταξιδεύουν σ ένα δρόμο γεμάτο αδιέξοδα.
H Αθηνά Καλλιμάνη μας ταξίδεψε σ΄ έναν άλλο δρόμο που οδηγεί στο δικό της προσωπικό σύμπαν, εκεί όπου το θέατρο γίνεται προσιτό και όχι δυσνόητο, όπου ο θεατής γίνεται κοινωνός προσφοράς, ενσυναίσθησης και ευγένειας. Γιατί αυτές οι αξίες δεν έχουν ηλικία, αλλά καλλιεργούνται από το λίκνο, ως τα βαθιά γεράματα.
Γεωργία Ι. Νικολοπούλου
Διεθνολόγος-Υπάλληλος Πανεπιστημίου Πατρών
Μουσικός παραγωγός UPFM
Μέλος της Χοροθεατρικής Ομάδας Ορμήτες του Πανεπιστημίου Πατρών.
Oι φωτογραφίες είναι του Άρη Ζησιματου…