Ο Λευτέρης Καρχιμάκης του Μιχάλη είναι ένας νέος επιστήμονας που άνοιξε τα φτερά του στην γνώση και με όπλο του την πίστη στις αρχές και τις αξίες της Ενωμένης Ευρώπης, διαγράφει την δική του πορεία στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. Λέκτορας Ευρωπαϊκής πολιτικής και υποψήφιος ευρωβουλευτής με το ΠΑΣΟΚ -ΚΙΝΑΛ.
Ο Λευτέρης Καρχιμάκης έχει να διαγράψει λαμπρό μέλλον όχι μόνο στην ακαδημαϊκή ζωή, αλλά γενικότερα στην κοινωνική και πολιτική ζωή της ευρωπαϊκής οικογένειας.
Συνέντευξη στην δημοσιογράφο Ευτυχία Λαμπροπούλου
Η ακαδημαϊκή του πορεία ξεκινάει από την Ελλάδα, καθώς είναι απόφοιτος της Νομικής Σχολής Αθηνών. Σύντομα ωστόσο το μονοπάτι του τον οδηγεί στο εξωτερικό και συγκεκριμένα στο Πανεπιστήμιο του Λάιντεν στην Ολλανδία όπου μέχρι και σήμερα διδάσκει ως Λέκτορας παράλληλα με την έρευνα του για τις «ιδεολογικές ρίζες των απαντήσεων της ΕΕ στις κρίσεις» την οποία πραγματοποιεί ως υποψήφιος διδάκτορας στο ίδιο πανεπιστήμιο. Η άφιξη του στην Ολλανδία δεν άφησε αδιάφορη την ακαδημαϊκή κοινότητα του Λάιντεν καθώς ήδη από τον πρώτο χρόνο διδασκαλίας του αναδείχθηκε ως ο καλύτερος διδάσκων του τμήματος Πολιτικής επιστήμης του Λάιντεν και προτάθηκε για το βραβείο του καλύτερου διδάσκοντα ολόκληρου του Πανεπιστημίου. Επιπλέον, την δεύτερη χρονιά εργασίας του στο εξωτερικό εξελέγη με ποσοστό άνω του 80% εκπρόσωπος των λεκτόρων στο Συμβούλιο Διοίκησης του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης. Παρά το νεαρό της ηλικίας
του είναι πολυσχιδής προσωπικότητα με πολλές έρευνες και άρθρα για την πορεία της ΕΕ. Ακόμα, έχει προσκληθεί σε πληθώρα σεμιναρίων και συνεδρίων ηγεσίας όπως όπως το Leadership Ambassador Program που πραγματοποιήθηκε στο Πανεπιστήμιο του Harvard και το «Συμπόσιο της Σύμης». Μάλιστα προτού ανοίξει τα ακαδημαϊκά φτερά του στην Ολλανδία είχε εργαστεί ως νομικός στον ιδιωτι-
κό τομέα, είχε απασχοληθεί σύμβουλος (Adviser) στην Μόνιμη Αντιπροσωπία της Ελλάδας στο ΟΗΕ, είχε δουλέψει στον χώρο της πολιτικής διαφήμισης, και είχε υπάρξει νομικός ερευνητής σε υπηρεσία
του Κογκρέσου των ΗΠΑ.
Κύριε Καρχιμάκη τι είναι εκείνο το στοιχείο που σας οδήγησε να ασχοληθείτε με την έρευνα και την μελέτη της Ε.Ε.;
Νομίζω ότι για κάθε νέο και νέα της γενιάς μου υπάρχει ένα γεγονός που σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό μας επηρέασε όλες και όλους. Αυτό είναι η οικονομική κρίση του 2010 και τα απόνερα της,
τα οποία βιώνουμε μέχρι και σήμερα. Τότε, όχι μόνον εγώ αλλά όλοι μας, ήρθαμε αντιμέτωποι με τρία γεγονότα. Πρώτον, είδαμε ότι οι Ευρωπαϊκές πολιτικές καθορίζουν πάρα πολλά πράγματα σε εθνικό επίπεδο και βεβαίως επηρεάζουν τις λύσεις οι οποίες είναι διαθέσιμες στην εκάστοτε πολιτική ηγεσία σε περιόδους κρίσης. Δεύτερον, η Ελλάδα δεν θα ήταν πολύ εύκολο να τα βγάλει πέρα δίχως την Ευρώπη. Τρίτον, και κυριότερο, η Ευρώπη στην κρίση του 2010 δεν ήταν μια Ευρώπη με το βλέμμα στραμμένο στην αλληλεγγύη και το μέλλον αλλά μια Ευρώπη με εμμονή στην τιμωριτική λιτότητα. Σας θυμίζω ότι τότε η Ελλάδα με πρωθυπουργό τον Γιώργο Παπανδρέου είχε προτείνει ως λύση στην κρίση το Ευρωομόλογο το οποίο θα θωράκιζε την Ευρώπη δίχως να γονατίσει τους λαούς του Νότου. Τότε οι Βόρειες χώρες της Ευρώπης το είχαν απορρίψει μετά βδελυγμίας, για να έρθουν να το αποδεχθούν και να το θεσμοθετήσουν με 11 χρόνια καθυστέρηση το 2020 προκειμένου να αντιμετωπίσουν το οικονομικό
σκέλος της κρίσης του COVID-19. Άρα, γεννιέται το ερώτημα αν η Ευρώπη είναι τόσο πανταχού παρούσα και απαραίτητη,αλλά συνάμα και τόσο μυωπική πολιτικά, τί μπορούμε να κάνουμε «για να της βάλουμε γυαλιά»; Αυτή η παρατήρηση είναι που πυροδότησε όχι απλά τον ενδιαφέρον μου, αλλά την αγωνία μου για την Ε.Ε. Το ερώτημα δεν είναι απλώς ακαδημαϊκό, αφορά κυριολεκτικά τις ζωές τις δικές μας και των επόμενων γενιών.
Θεωρείται πως οι λαοί της Ευρωπαϊκής οικογένειας θυμούνται την ιστορία τους και πορεύονται μέσα από αυτήν σήμερα;
Οι λαοί της Ευρώπης δυστυχώς ξεχνάνε γρήγορα. Δεν χρειάζεται παρά να δείτε την άνοδο της ακροδεξιάς σε ολόκληρη την Ευρώπη! Λες και δεν ήταν οι δυνάμεις του ναζισμού και του φασισμού που
έπνιξαν την Ευρώπη στο αίμα. Λες και δεν ήταν η ακροδεξιά που έδωσε το ιδεολογικό υπόβαθρο δικαιολόγησης όλων των θηριωδιών ενάντια στην ανθρωπότητα. Όπως όμως ξεχνάνε οι λαοί, έτσι ξεχνάει και η ηγεσία της Ευρώπης. Τα ακροδεξιά τέρατα του 20ου αιώνα δεν θα υπήρχαν δίχως την ανέχεια, δεν θα υπήρχαν δίχως την ταπείνωση ολόκληρων λαών και δεν θα υπήρχαν δίχως τον φόβο για το αύριο. Εδώ θέλω να ξεκαθαρίσω κάτι. Δεν ισχυρίζομαι ότι η φτώχεια σε κάνει φασίστα.
Άλλωστε οι φτωχοί και οι κατατρεγμένοι κάθε λαού ήταν που κατά βάσει έδωσαν και δίνουν τον αγώνα απέναντι στην ακροδεξιά. Να θυμίσουμε ότι ο Παύλος Φύσσας ήταν παιδί μιας λαϊκής οικογένειας, από μία εργατική γειτονιά. Αυτό όμως που όντως ισχυρίζομαι, είναι ότι όταν δεν υπάρχουν αξιόπιστες προοδευτικές ενναλακτικές, η φτώχεια και ο φόβος εύκολα οδηγούν στα σκοτεινά μονοπάτια της ακροδεξιάς. Η Ευρωπαϊκή ηγεσία τα τελευταία 10 χρόνια υπερασπίστηκε μια διπλή στρατηγική. Από την μία ακολούθησε βασικά μια πολιτική δημοσιονομικής λιτότητας, και την ίδια στιγμή επιδίωξε να απονομιμοποιήσει τις προοδευτικές κυβερνήσεις, λέγοντας ότι δεν υπάρχει εναλλακτική στον βάρβαρο νεοφιλελευθερισμό. Με το να υποσκάπτει όμως την προοπτική των προοδευτικών πολιτικών και κομμάτων, δίχως να δίνει λύση στην κρίση που βίωναν χιλιάδες οικογένειες σε όλη την Ευρώπη, η Ευρωπαϊκή ηγεσία, άθελα της τάισε το τέρας της ακροδεξιάς, του ευρωσκεπτικισμού και της διχόνοιας.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι ένα στοιχείο που μπορεί να λειτουργήσει καταλυτικά στην αλλαγή που πρέπει να κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση;
Κάθε κρίση είναι μια ευκαιρία για «αλλαγή» στα πεδία πολιτικής που αφορά. Το Ουκρανικό αφορά κυρίως τα πεδία της κοινής εξωτερικής πολιτικής, της άμυνας και βεβαίως της ενέργειας. Στα ζητήμα-
τα εξωτερικής πολιτικής και άμυνας δεν είμαι ιδιαίτερα αισιόδοξος. Μια φεντεραλιστική λογική σε αυτά τα θέματα θα προϋπέθετε κοινά συμφέροντα ή αμοιβαίες υποχωρήσεις. Το βλέπετε και τώρα με την στάση του Όρμπαν ο οποίος συχνά πυκνά επιχειρεί να «μπλοκάρει» τα μέτρα ενάντια στην Ρωσία. Το ίδιο όμως γίνεται και στα καθ’ ημάς. Ο Νίκος Ανδρουλάκης όσο ήταν ακόμα ευρωβουλευτής ζήτησε
να σταματήσουν οι Ευρωπαϊκές χώρες να πουλάνε όπλα στην Τουρκία, μια πρωτοβουλία που υπερψηφίστηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Παρόλα αυτά πολλές χώρες συνεχίζουν να προμηθεύουν την Τουρκία με όπλα, καθώς στην εξωτερική πολιτική τα ψηφίσματα του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου δεν είναι δεσμευτικά. Στην ενέργεια από την άλλη η οποία αποτελεί έναν τομέα που πλέον όλες οι χώρες της
Ε.Ε. δυσκολεύονται, μπορούν να υπάρξουν κινήσεις σύγκλισης. Μάλιστα, η χώρα μας θα έπρεπε να αναλάβει και σχετικές πρωτοβουλίες, ώστε με μεγάλες επενδύσεις στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στα δίκτυα μεταξύ των Ευρωπαϊκών χωρών. Κάτι τέτοιο θα μας προσέφερε οικονομικό και πολιτικό κεφάλαιο καθώς θα μπορούσαμε να γίνουμε η «μπαταρία της Ευρώπης».
Η χώρα μας πρόσφατα πέρασε το βάσανο της οικονομικής κρίσης όπως και άλλες χώρες του Νότου, κάποιοι ισχυρίστηκαν πως όλο αυτό θα οδηγούσε στην Ευρώπη των δύο ταχυτήτων του Βορρά και του Νότου τελικά πόσο ισχυρή είναι σήμερα η Ε.Ε. και πως μπορεί να ισχυροποιηθεί μελλοντικά;
Η Ευρώπη είναι ένα πρότζεκτ που είναι συνεχώς υπό κατασκευή. Σε κάθε σημείο
της ιστορίας της αν ρωτούσατε τους επαΐοντες του ζητήματος, θα σας λέγανε ότι γίνονται πολύ λίγα πράγματα και οδηγούμαστε στην καταστροφή. Και όμως η Ευρώπη στέκει ακόμα. Μετά το Ευρωομόλογο μάλιστα έχει κάνει και ουσιαστικά βήματα ενοποίησης. Υπό αυτή την έννοια, θα σπάσω την παράδοση του πεσιμισμού μόνο κατά το ήμισυ. Δεν θεωρώ ότι το πρότζεκτ Ευρώπη είναι καταδικασμένο. Θεωρώ όμως ότι έχουμε πολλά να κάνουμε ακόμα. Με θλίβει δε το γεγονός, ότι
όλα όσα παραμένουν ζητούμενα άπτονται αυτού που υποτίθεται ότι βρίσκεται στον πυρήνα της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, άπτονται δηλαδή της Ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Ξέρετε η Ευρώπη σε τεχνικό επίπεδο, στις προκλήσεις της νέας εποχής βρίσκεται στην πρωτοπορία. Η Ε.Ε. δημιούργησε το πλαίσιο ρύθμισης των προσωπικών μας δεδομένων στο internet με το δικαίωμα στην λήθη και το GDPR. H E.E. προσπαθεί να βάλει όρια στους κολοσσούς του internet όπως το FB του Zuckerberg και το “X” (πρώην twitter) του Elon Musk. H E.E. θέτει τα πλαίσια πρότυπα για την αντιμετώπιση της κλιματικής
κρίσης και του ελέγχου των μεγάλων ρυπαντών. Όταν όμως ξεφεύγουμε από τα τεχνικά ζητήματα και πάμε στην πολιτική που αφορά την καθημερινή ζωή των Ευρωπαίων, εκεί τα πράγματα δυσκολεύουν.
Δεν χρειάζεται να πάμε πίσω στο 2010 που χώρες όπως η Γερμανία αρνήθηκαν να αναγνωρίσουν την κρίση ως Ευρωπαϊκή και την «χρέωσαν» στις χώρες του Νότου, για να δούμε το πως η έλλειψη αλληλεγγύης έθεσε εν αμφιβόλω ολόκληρο το Ευρωπαϊκό πρότζεκτ όπως συζητήσαμε και προηγουμένως. Αρκεί να πάμε να δούμε τί έγινε τους πρώτους μήνες του COVID-19 όπου τα κράτη μέλη της Ε.Ε προσπάθησαν να στερήσουν μάσκες και ιατρικό υλικό το ένα από το άλλο αντί να συντονιστούν και να δημιουργήσουν δίκτυα αλληλοϋποστήριξης.
Επομένως αυτό που χρειαζόμαστε, είναι να δημιουργήσουμε μια κουλτούρα αλληλεγγύης μεταξύ των Ευρωπαίων πολιτικών αλλά πάνω από όλα μεταξύ των ευρωπαϊκών λαών, γιατί ξέρετε οι λαοί εκλέγουν τους πολιτικούς και υπάρχουν και την επαύριον της οποιασδήποτε κυβέρνησης.
Ποιο είναι εκείνο το συστατικό στοιχείο που μπορεί να μετατρέψει την Ευρωπαϊκή Ένωση από «Γηραιά Ήπειρο» σε μία «Νέα Ήπειρο» ανάπτυξης, καινοτομίας και αναγέννησης;
Νομίζω την απάντηση την δώσατε η ίδια. Η καινοτομία είναι η λέξη κλειδί. Καινοτομία όμως όχι μονάχα τεχνολογική. Αυτή την στιγμή ο κόσμος βρίσκεται σε μια κατάσταση διαρκούς κρίσης. Όπως θα έλεγε και ο Αντόνιο Γκράμσι «ο παλιός κόσμος πεθαίνει, ο νέος πασχίζει να γεννηθεί, ζούμε στην εποχή
των τεράτων.» Το ερώτημα λοιπόν είναι πότε θα γεννηθεί αυτός ο νέος κόσμος και τί μορφή θα έχει ώστε να μην τον «καταβροχθήσουν» και αυτόν τα τέρατα της ακροδεξιάς, της μισαλλοδοξίας, της
οικονομικής και κοινωνικής ανασφάλειας. Η απάντηση που θα έδινα σε αυτό το ερώτημα είναι ότι χρειάζεται να οραματιστούμε και να παλέψουμε για μια Ευρώπη όπου στις προτεραιότητες της
θα είναι η επιστημονική έρευνα και η δημιουργία οικονομίων γνώσης οι οποίες όμως ως πρωταρχικό μέλημα δεν θα έχουν το κέρδος αλλά τις ανάγκες και την συνοχή των Ευρωπαϊκών κοινωνιών. Αντιλαμβάνομαι ότι αυτό μπορεί να ακούγεται ως ευχολόγιο αλλά δεν είναι. Ήδη πήραμε μια γεύση με το ταμείο ανάκαμψης όπου η Ε.Ε. έβαλε προϋποθέσεις για την λήψη των ευρωπαϊκών κονδυλίων αλλά οι προϋποθέσεις αυτές δεν ήταν αμιγώς οικονομικές όπως π.χ. στα μνημόνια. Αντίθετα βασική προϋπόθεση ήταν η ύπαρξη κράτους δικαίου στην χώρα που λαμβάνει τα χρήματα και η χρήση
των χρημάτων για συγκεκριμένους κοινωνικά ωφέλιμους σκοπούς όπως η πράσινη ανάπτυξη, η υγεία κ.λ.π. Το αν η εξαίρεση του ταμείου ανάκαμψης θα γίνει ο κανόνας είναι ένα ανοιχτό στοίχημα, και
αναδεικνύει και την ανάγκη στα Ευρωπαϊκά ζητήματα να εκπροσωπούμαστε από ανθρώπους που γνωρίζουν την Ευρώπη και έχουν όραμα και πάθος να στρέψουν το βλέμμα της από τις αγορές στους ανθρώπους.
Θεωρείτε πως η έλευση των μεταναστών από τις τρίτες χώρες και τις εμπόλεμες ζώνες μπορούν να δώσουν ώθηση στον αναπτυξιακό τομέα της Ευρώπης ή θα αποτελέσουν τροχοπέδη στην πορεία της;
Όπως και στα περισσότερα πολιτικά ζητήματα η απάντηση είναι εξαρτάται. Εάν η διαχείριση του μεταναστευτικού σημαίνει μηδενική προσπάθεια ομαλής ένταξης, συγκέντρωση των μεταναστών
σε συγκεκριμένες γειτονιές οι οποίες σταδιακά μετατρέπονται σε γκέτο ή ο εγκλεισμός τους σε αποθήκες ψυχών όπως τα camps και η παντελής έλλειψη κανόνων τότε η απάντηση είναι αρνητική. Μια τέτοια προσέγγιση βαθαίνει τις κοινωνικές αντιθέσεις και δημιουργεί ένα εκρηκτικό κλίμα το οποίο δεν είναι εποικοδομητικό για κανέναν. Από την μία οι ντόπιοι νιώθουν, δικαίως ή αδίκως, ότι βρίσκονται υπό οικονομική, κοινωνική και πολιτισμική απειλή. Από την άλλη οι πρόσφυγες και οι μετανάστες νιώθουν ότι το κράτος υποδοχής τους αντιμετωπίζει ως ανθρώπους β’ κατηγορίας και εχθρούς επομένως αντί να προσπαθήσουν να ενταχθούν νιώθουν και δρουν ως σώμα ξένο προς την ντόπια κοινωνία. Αν όμως ακολουθήσουμε ένα άλλο μοντέλο σταδιακής ενσωμάτωσης, επένδυσης στην ενσωμάτωση αυτή, διασποράς των μεταναστευτικών και προσφυγικών πληθυσμών, αντί συγκέντρωσης τους σε συγκεκριμένες περιοχές και γειτονιές, τότε οι άνθρωποι αυτοί μπορούν πράγματι να έχουν ένα θετικό αποτύπωμα στις Ευρωπαϊκές κοινωνίες.
Αυτό βέβαια προϋποθέτει και μια Ευρωπαϊκή συμφωνία για την διαχείριση του προσφυγικού μεταναστευτικού κάτι το οποίο δεν υπάρχει. Να λοιπόν άλλη μια περίπτωση που η Ευρώπη δεν κάνει τα
απαραίτητα βήματα ενοποίησης λόγω έλλειψης αλληλεγγύης.
Είστε ένας νέος άνθρωπος που άνοιξε τα φτερά του και πέταξε προς την γνώση και την δημιουργία, πως βλέπετε την πορεία της Ελλάδας μέσα στην Ευρωπαϊκή Οικογένεια ως ισότιμο μέλος;
Η συμμετοχή μας ως ισότιμο μέλος εξαρτάται από εμάς. Νιώθουμε ισότιμα μέλη ή νιώθουμε ότι μας κάνουν χάρη που συμμετέχουμε και άρα προσερχόμαστε στα Ευρωπαϊκά fora με υποχωρητισμό; Έχει γραφτεί ότι η Μάργκαρετ Θάτσερ αναφερόμενη στον Ανδρέα Παπανδρέου είχε πει «Δεν τον συμπάθησα. Ποτέ όμως δεν έφυγε από Συμβούλιο Κορυφής δίχως να πάρει κάτι για την χώρα του». Όπως λοιπόν θα έλεγε και η Μάργκαρετ, “Do it like Andreas”.
Τέλος, λίγο πριν κλείσουμε την συζήτησή μας, πως αντιλαμβάνεστε τον όρο (επαναπατρισμός νέων επιστημόνων) όπως εσείς και άλλα παιδιά που φεύγετε από την Ελλάδα και διαγράφετε μία πορεία στις χώρες της Ε.Ε. ή στο Εξωτερικό γενικότερα, σκέπτεστε να επιστρέψετε στην χώρα και αν ναι με ποιες προϋποθέσεις;
Δεν νομίζω ότι υπάρχει κάποιος/α νέος/α που βρίσκεται στο εξωτερικό και δεν θέλει να επιστρέψει. Εδώ είναι οι οικογένειες μας, οι φίλοι μας, ο τόπος μας. Το ερώτημα όμως είναι μπορούμε να γυρίσουμε τα πιο παραγωγικά χρόνια της ζωής μας σε μία χώρα που δεν μας δίνει τα εργαλεία ώστε να φτάσουμε στα όρια των δυνατοτήτων μας; Μπορούμε να σχεδιάσουμε να κάνουμε οικογένεια σε μία χώρα που δεν επενδύει στην παιδεία, την υγεία και εν γένει δεν φροντίζει ώστε όσοι ζουν και εργάζονται εδώ
να έχουν μια αξιοπρεπή ποιότητα ζωής; Η απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα είναι αρνητική. Δεν μπορούμε. Αξίζει και πρέπει όμως να δώσουμε την μάχη ώστε όλα αυτά να αλλάξουν. Μάλιστα πρόκειται για έναν αγώνα που δεν αφορά μονάχα την γενιά μου αλλά και τους γονείς μας, κάτι το οποίο συνειδητοποίησα πρόσφατα όταν ο πατέρας μου με ρώτησε: «Δηλαδή εμένα τα εγγόνια μου αντί για Μιχάλη θα με φωνάζουν Μισέλ ή Μαϊκλ»;
Το «πατρινόραμα -hellenic» συνεχίζει το ταξίδί του με… όραμα !Κυκλοφορεί την Μεγάλη Εβδομάδα με διπλό εξώφυλλο στα περίπτερα όλης της χώρας και σε επιλεγμένα πρακτορεία τύπου
